Znoj regulira temperature, pomaže tijelu da se riješi toksina, a njegov kiseli PH djeluje bakteriostatski i mikostatski, tj. štiti kožu od bakterijskih i gljivičnih infekcija.   

Znoj se stvara u žlijezdama znojnicama čiji se izvodni kanal završava na površini kože sitnim otvorom (pora). Smatra se da na tijelu ima oko dva miliona znojnica, većinom smještenih na tabanima i u pazusima.

Sekundarne infekcije

Kad se zbog pojačanog rada žlijezda znojnica tijelo pojačano znoji, to postaje problem jer utiče na svakodnevne aktivnosti i kvalitetu života, a oboljeli se počinju povlačiti u sebe i izbjegavati kontakte sa okolinom.

Pojačano znojenje tokom ljeta je uobičajeno pa ipak treba voditi računa ukoliko je ono prisutno više nego što se smatra normalnim. Uz uobičajene probleme zbog pojačanog vlaženja kože mogu se javiti i komplikacije kao što su sekundarne bakterijske i/ili gljivične infekcije kože.

Ukoliko se ipak pojačano znojite trebate se obratiti dermatologu jer se može raditi o simptomu neke druge bolesti, npr. endokrinim poremećajima (dijabetes, pojačanoj funkciji štitne žlijezde), bolestima središnjeg živčanog sistema, infektivnim bolestima (tuberkuloza, upala pluća, bruceloza), malignim bolestima.

 Uzročnik je i stres

Pojačano znojenje može nastati i u stanjima kao što su kardiovaskularni poremećaji, hipoglikemija ili reakcija na uzimanje nekih supstancija (lijekovi, alkohol, nikotin, kofein, a može biti uzrokovano i emocionalnim i psihičkim stresovima pa tada govorimo o emocionalnoj hiperhidrozi.

Pojačano znojenje može se javiti u samo nekim dijelovima tijela, najčešće u pazuhu, na dlanovima, tabanima ili na čelu (fokalna hiperhidroza) ili se pak može javiti po cijelom tijelu (generalizirana hiperhidroza).

Procjenjuje se da od fokalne hiperhidroza boluje oko tri posto populacije. Podjednako su zastupljena oba spola. Najčešće se javlja u dobi između 25-60 godina starosti.

U slučaju fokalne hiperhidroze, poremećaj se javlja kod inače zdravih osoba, dok je generalizirana hiperhidroza povezana s određenim bolestima koje se nalaze u podlozi.

Uzroci samog poremećaja nisu do kraja istraženi, no pretpostavka je da se radi o poremećaju funkcije simpatičkog i parasimpatičkog autonomnog nervnog sistema, odnosno sistema koji je odgovoran za lučenje znoja iz znojnih žlijezda.

Također se pretpostavlja da su velikim dijelom odgovorni i nasljedni faktori, jer do pet posto pacijenata navodi slične poremećaje kod članova porodice.

Pazuho, dlanovi, stopala

Najčešće je pojačano znojenje pazušne regije koje može biti nečim isprovocirano, ali može se javljati i tokom mirovanja. Koža pazuha postaje vlažna, a zbog veće količine znoja stvaraju se neugodne fleke na odjeći. Zbog odlaganja soli iz znoja odjeća se oštećuje. Gotovo uvijek je prisutan i neugodan miris.

Pojačano znojenje dlanova manifestira se pojavom crvenila i hladnoće dlanova zbog pojačanog hlađenja nakon isparavanja znoja. Između prstiju ruku mogu se naći kapljice znoja. Ti pacijenti imaju velikih problema pogotovo u situaciji kada traba da se rukuju.

Pojačano znojenje stopala potencirano je nošenjem neadekvatne obuće i nedovoljnim higijenskim navikama. Kao posljedica javlja se maceracija kože s pojavom bjeličastih naslaga. Pojačano znojenje nogu praćeno je i neugodnim mirisom zbog raspadanja rožnatog sloja kože usljed bakterijske razgradnje.

Za sve koji imaju pojačano znojenje nogu važno je da peru noge najmanje jednom dnevno, temeljito ih posuše nakon pranja, naročito između nožnih prstiju, da nose čarape izrađene od upijajućih materijala poput pamuka ili vune i svakodnevno ih mijenjaju, izbjegavaju čarape od sintetičkih materijala, biraju obuću od prirodnih materijala koja dopušta cirkulaciju zraka

Blokada žlijezda

Lokalna terapija s ciljem upijanja vlage, ublažavanja kiselkastog mirisa i zatvaranja izvodnih kanala provodi se antiperspirantima. Antiperspiranti su preparati koji smanjuju znojenje tako što blokiraju lučenje žlijezda znojnica.

Kod hiperhidroze stopala koriste se i preparati sa urotropinom koji se primjenjuju noću kada žlijezde znojnice miruju. Nekim pacijentima pomogne iontoforeza - vodena kupka kroz koju se pušta istosmjerna struja niske jakosti - no to je tretman koji se jednom do dva puta sedmično mora raditi tokom dugog perioda.

Kod fokalnih hiperhidroza pokušava se ublažiti stanje prolaznim zatvaranjem izvodnih kanala žlijezda znojnica. Za to se upotrebljava 15-25-postotna vodena otopina aluminijklorid-heksahidrata, 2-5 postotna otopina taninske kiseline, te 5-20 postotna otopina formalina u vodi ili etanolu. No, najčešće takva terapija daje samo djelomične rezultate.

 Pomoć od otrova

Botulinum toxin A je jedina djelotvorna terapija kojom se liječi pojačano znojenje. Kod liječenja toksin se uštrcava intradermalno na prije označena polja pojačanog znojenja.

Toksin sprečava otpuštanje acetilkolina, a samim time i otpuštanje znoja iz žlijezda znojnica. Značajno poboljšanje se dogodi kod 95 procenata bolesnika nakon sedam dana, a sam efekt botoxa traje između 4-6 mjeseci.

Za navedenu primjenu odobren je od strane Američke agencije za lijekove i hranu (FDA) 2004. godine. Kontraindikacije za izvođenje samog postupka su generalizirana hiperhidroza, mijastenija gravis, trudnoća, dojenje te uzimanje određenih lijekova.