BH BLAGO

Selo nekadašnjih njemačkih kolonista ugroženo zbog nebrige

Novo Selo danas: Pod zaštitom države

Lj. LJUBOJEVIĆ

17.3.2018

 Novo Selo kod Bijeljine, nekad poznatije kao Francjozefsfeld, jedan je od ugroženih bosanskohercegovačkih nacionalnih spomenika. Prema evidenciji Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH, Novo Selo i tamošnja evangelistička crkva su među 78 ugroženih spomenika.  

Trgovine i kafane

Ugroženo je zbog nepreduzimanja mjera zaštite i održavanja. U zenitu svog ekonomskog razvoja 1895. godine Novo Selo imalo je 160 kuća s više od 1.000 stanovnika. Formirali su ga, nakon što je Austro-Ugarska okupirala BiH, njemački kolonisti iz naselja Noj Pasau (Stara Pazova) u Sremu i iz Francfelda (Kačarevo kod Pančeva) u Banatu.

Historičarka Mila Stanojević, zaposlena u Muzeju Semberije, kaže da su doseljenici bili vojnici, zanatlije i ratari, uz čiju je pomoć bečka vlada nastojala osigurati granicu na Drini, prema Srbiji.

- Prve porodice koje su se doselile u Bijeljinu, bile su Melcer, Haler, Huber, Halabrin i Maler. One su predstavljale nukleus kolonizacije. Kolonistima je u junu 1886. podijeljena zemlja, na kojoj su dobili placeve za kuće i vrtove. Na traženje doseljenika, selo je dobilo ime Francjozefsfeld (Polje Franje Josifa), kako se zvanično zvalo sve do 1919. godine, kada je preimenovano u Petrovo Selo. Semberci su ga od početka zvali Novo Selo - ističe Stanojević.

Prema navodima hroničara Dragutina Grujića, selo je od početka imalo dvije trgovine, dvije kafane, pekaru, kovačnicu, kolarske i stolarske radnje, bleh-muziku, poštara, bricu i policajca.

Kuće su bile izgrađene od ćerpiča i pletera, a kompletno selo sravnjeno je u “Velikom povodnju” Drine iz 1896. godine.


Crkva u Novom Selu: Korištena i kao skladište

Austro-Ugarska monarhija pomogla je opravak Francjozefsfelda i ubrzo su im izgrađene kuće od cigle. Bečka vlada poslala je 140.000 kruna za oporavak sela.

Poznata ciglana

Georg Maler je 1908. u Novom Selu izgradio parni mlin, a dvije godine poslije Konrad Devald sa sinovima je podigao ciglanu, koja je poslije postala poznata po kvalitetu svojih proizvoda. U 1913. u Novom Selu je, zalaganjem sveštenika Gustava Juranjija, podignuta impozantna gotička građevina evangelističke crkve, koja i danas postoji.

Zub vremena i društvena nebriga doveli su do toga da ova građevina danas više liči na ruinu nego na vrijedan spomenik. Svojevremeno je korištena i kao skladište za žitarice.

Iseljeni 1942. godine  

Novo Selo je 1942. godine, prema naredbi Hitlerove vlade u Njemačkoj, kompletno iseljeno u Poljsku, u okolicu grada Lođa. To se desilo 28. oktobra 1942., kada se i završila priča o njemačkim kolonistima i jednom, u to vrijeme izrazito ekonomski naprednom semberskom selu.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.