Lijekovi za rak poput hemoterapije ubijaju ćelije tumora tako što ih, naprimjer, tjeraju da se samouništavaju, smežuraju i tiho umru u procesu koji se zove apoptoza ili, rjeđe, tako što pokreću eksplozivniju formu ćelijske smrti nazvanu nekroptoza, piše LiveScience.

Ali šta se dešava s tim ćelijama raka nakon što ih terapija ubije?

Kada ćelije raka umru, njihove membrane su obično kompromitovane, kao što je slučaj s aptopozom, formom programirane ćelijske smrti koja uklanja nepotrebne ili oštećene ćelije iz tijela. 

Umiruća ćelija se smanjuje

Kada se molekularni prekidači koji pokreću apoptozu „upale“, umiruća ćelija se smanjuje i dijelovi njene membrane se razbijaju. To dovodi do curenja unutrašnjih dijelova ćelije, što privlači fagocite ili imunoćelije odgovorne za konzumiranje ćelijskog otpada.

Prizvani fagociti gutaju mrtve ćelije raka i razvijaju ih na manje komponente poput šećera i nukleinskih kiselina. Tim procesom mrtve ćelije raka se recikliraju u komponente koje mogu da koriste druge ćelije.

U slučaju apoptoze, ćelijske komponente se generalno recikliraju na ovaj način umjesto da se izbacuju iz tijela. Lijekovi protiv raka nekad pokreću i druge tipove ćelijske smrti poput nekroptoze, kada ćelije oteknu i pucaju umjesto da se smanjuju. Fagociti efikasno proždiru i ove tipove umirućih ćelija.

Revesov efekt

Međutim, umiruće ćelije raka ne odlaze uvijek tiho. Studije su pokazale da otpuštanjem otpada koji pokreće zapaljenja umiruće ćelije raka nekad stimulišu rast preživjelih ćelija raka. Ovaj fenomen, poznat kao Revesov efekt, mogao bi da objasni kako se neki rakovi vraćaju poslije tretmana. To je prvi put primijećeno pedesetih godina kod miševa s tumorima. Skorije, u istraživanju iz 2018., tim naučnika je pokazao da zračenje i hemoterapija mogu da pokrenu otpuštanje citokina, molekula koji pospješuju zapaljenja i to nekad podržava rast tumora, prenosi Nauka.rs

Makrofage, tip fagocita, otpuštaju ove molekule u cilju borbe protiv kancera. U studiji iz 2023. grupa naučnika otkrila je da jezgro umiruće ćelije raka može nekad da otekne i pukne otpuštajući DNK i druge molekule u njihovo okruženje. Kod miševa, ovi rasuti molekuli mogu da ubrzaju metastazu, širenje ćelija raka van originalnog tumora. Te studije bacaju novo svjetlo na ulogu smrti ćelija tumora na progresiju raka i njegovu ponovnu pojavu, ali su ova istraživanja i dalje u ranoj fazi i naučnici ne razumiju potpuno kakve signale umiruća ćelija kancera šalje ostatku tijela.