Bubrežni kamenac je bolest koja zahvata veliki dio populacije, praktično u najproduktivnijoj dobi života, tako da postaje problem društva u cjelini, a nastaju kada u mokraći ima previše mineralnih soli.  

Oboljenje se manifestira stvaranjem malih i tvrdih naslaga u bubrezima koje su građene od mineralnih i kiselih soli, a pojavljuje se kao posljedica velikog broja uzroka, među kojima su i infekcije urinarnog trakta. Od bubrežnog kamenca pati oko 14 posto stanovništva.

Oblik i veličina

- Nastanku kamenaca pogoduju organske i funkcionalne promjene u urotraktu, urođene i stečene bolesti metabolizma, navike u ishrani, nedovoljno unošenje tečnosti, klimatski faktori i stres – kaže prim. dr. Selver Šabanović iz Poliklinike „Šabanović“.

Bolesti koje su povezane s formiranjem kamenaca su hiperparatiroidizam, metabolički sindrom, nefrokalcinoza, policistična bolest, cisturija, gastrointestinalne bolesti, sarkoidoza, povrede kičmene moždine, neurogeni mjehur, anatomske anomalije na urinarnom sistemu. Kamenac može utjecati na bilo koji dio mokraćnog sistema, od bubrega do mjehura.

- Oblik i veličina kamenca variraju od mikrolita – od nekoliko milimetara do velikih, koralnih koji ispunjavaju sve šupljine bubrega. Najčešće je u pitanju jedan (solitarni) kamen u bubregu, međutim, postoje i multipli, odnosno više kamenaca. Nastaju najčešće u dobi između 20. i 50. godine života. Muškarci obolijevaju tri puta češće od žena, a smatra se da je razlog za to testosteron koji je važan činilac sinteze endogenog oksalata u jetri. Procjenjuje se da 10 posto muškaraca i 4 posto žena boluje od bubrežnih kamenaca – pojašnjava dr. Šabanović.

Često se dešava da bubrežni kamenac ne izaziva gotovo nikakve simptome pa se nekad slučajno otkrije pri ultrazvučnom ili rendgentskom pregledu. Međutim, kamenci najčešće dovode do bubrežne kolike (pokretanja kamena u bubregu). Premda u nekim slučajevima ne izazivaju veće probleme, često ipak uzrokuju vrlo neugodne simptome. Bolovi se većinom kreću od podnošljivih do toliko jakih da je pacijentu potrebna hospitalizacija.

Napadi i bol

- Bol može biti lokalizirana u predjelu bubrega - lumbalnom dijelu ili se širi duž uretera ka mokraćnoj bešici i spolnim organima. Bubrežna kolika može biti praćena mučninom, povraćanjem, dizuričnim tegobama, češćim nagonom na mokrenje. Uz bubrežni napad, pojava krvi u mokraći drugi je važan znak bubrežnog kamenca, a može se javiti nakon završetka napada ili spontane emisije kamenca. Vjerovatnost da će se kamenac spontano izmokriti ovisi o njegovoj veličini, obliku i lokalizaciji – ističe dr. Šabanović.

Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze, kliničkog pregleda, ultrazvučne dijagnostike, urografije i CT-a urotrakta. Potrebno je uraditi i rutinske laboratorijske pretrage krvi i mokraće, sediment i pH urina.

Općenito, liječenje bubrežnih kamenaca ovisi o mjestu i njihovom kretanju, veličini opstrukcije, funkciji bubrega, pridruženoj infekciji te o eventualnim rizicima zahvata i anestezije.

- Spontano se izmokri više od 90 posto kamenaca manjih od četiri milimetra, do 50 posto kamenaca veličine do pet milimetara te samo pet posto kamenaca većih od 6 mm. Kamenci smješteni u bubregu ili ureteri, ovisno o veličini, mjestu, prisutnoj infekciji, hidronefrozi ili afunkciji bubrega, liječe se sljedećim metodama: litotripsija udarnim valovima, perkutana litotripsija, ureterorenoskopija, otvorene operacije i laparoskopska hirurgija – navodi dr. Šabanović.

Opasna stanja

Kamenci urotrakta zahtijevaju aktivno liječenje, bez obzira na veličinu, u slučajevima upornih bubrežnih kolika, opstrukcija kompliciranih infekcijom, povećanog rizika od nastanka pionefroze ili urosepse, opstrukcija solitarnog bubrega, bilateralne opstrukcije oba bubrega. U nekim od ovih slučajeva potrebno je plasirati stent ili perkutanu nefrostomu. U slučajevima afunkcije, apscesa ili ozbiljne sepse nekada je neophodna nefrektomija, odnosno odstranjivanje bubrega.