Iako saveznici predsjednika Aleksandra Vučića u srbijanskim medijima podržavaju rusku vojsku u Ukrajini, lider Srpske napredne stranke tvrdi da je Srbija politički neutralna, piše Tomislav Marković u autorskom tekstu za britanski Gardijan. 

Jer, kako navodi, Srbija je na kraju glasala za rezoluciju Generalne skupštine UN kojom se osuđuje ruska upotreba sile i nezakonita aneksija ukrajinske teritorije. 

Ali Vučićeva vlada je više puta odbijala da podrži sankcije Zapada Rusiji. Evropski zvaničnici, američki senatori i razni izaslanici pohrlili su Vučiću govoreći mu da je vrijeme da bira: da li će Srbija biti dio Evrope ili saveznik Rusije?

I pored svih pritisaka, Vučić drži Srbiju u limbu. Ali Srbija ne može dugo da ostane neutralna kada je u pitanju sukob Rusije i Ukrajine. Ostati neutralan dok dželat kolje žrtvu znači moralno stati na stranu dželata.

Odnos Srbije prema ratu u Ukrajini zahtijeva dodatni kontekst. Dok u drugim zemljama ruska državna novinska agencija Sputnjik i ruski TV kanal RT šire propagandu Kremlja, u Srbiji se većina domaćih medija ponaša kao da su i sami dio ruske mašinerije pod komandom Kremlja. Naravno, problem nije ograničen samo na medije. Srbija se nikada nije odrekla velikosrpske nacionalističke ideologije koja je dovela do ratova u bivšoj Jugoslaviji. Jedini izuzetak je bila kratka premijerska vladavina Zorana Đinđića, ali je to prekinuto njegovim ubistvom 2003. godine, navodi Marković u tekstu za Gardijan.

Današnji srbijanski politički lideri bili su učesnici ratova devedesetih. Vučić je bio visoki funkcioner Srpske radikalne stranke osuđenog ratnog zločinca Vojislava Šešelja. Njegov koalicioni partner Ivica Dačić, lider Socijalističke partije Srbije, bio je portparol Slobodana Miloševića. Jedan od Vučićevih najbližih saradnika, ministar unutrašnjih poslova Aleksandar Vulin, karijeru je započeo kao funkcioner Jugoslovenske levice, stranke koju je osnovala Miloševićeva pokojna supruga Mirjana Marković.

Današnja ministrica za evropske integracije Jadranka Joksimović radila je u časopisu Srpske radikalne stranke Velika Srbija, čiji naziv (Velika Srbija) govori sam za sebe. Srbijanski politički lideri još uvijek javno ne priznaju Srebrenicu kao genocid. Na državnom nivou nije bilo suočavanja sa prošlošću. Naprotiv, političke, medijske, kulturne, crkvene i društvene elite i dalje negiraju odgovornost Srbije za ratne zločine. Noviji historijski revizionizam u Srbiji sugerira da su Srbi bili žrtve, a ne zločinci.

Međunarodno osuđeni srbijanski ratni zločinci vraćaju se kući nakon izdržane kazne, pa ih dočekuju kao heroje i daju im medijski prostor da iznesu svoju verziju istine, za koju vjeruju da Haški tribunal, naravno, nije mogao da razumije.

Za ekstremno desničarske srbijanske nacionaliste mir na Balkanu je samo privremen, baš kao i granice. Oni još sanjaju o velikoj srpskoj državi koja će obuhvatati Kosovo, Crnu Goru, Republiku Srpsku i dijelove Hrvatske i tome da im Putin bude mesija.

Ostvarenje tog sna sada nije moguće, ali nacionalisti su strpljivi. Poslije poraza u jugoslovenskim ratovima povukli su se da ližu rane, raspiruju mržnju prema susjedima i putem medija drže stanovništvo u stanju borbene gotovosti.

- Moramo da sačekamo da se promijene međunarodne okolnosti - jedan je od glavnih narativa ruske propagande plasirane na srbijansko tržište, koji se više od dvije decenije filtrira kroz dijelove srbijanskih medija.

Srbijanski ultranacionalisti su čekali da Rusija uđe u „odlučujući sukob sa zapadnim antihristom, da pobijedi bezbožnu Evropu i SAD i uspostavi drugačiji svjetski poredak“. Počeli su da vjeruju u Putina kao mesiju i zamišljaju ga kao nadograđenu verziju Slobodana Miloševića: vladara moćne imperije sa nuklearnim arsenalom na raspolaganju.

Kada je Rusija izvršila invaziju na Ukrajinu, Putinovi sljedbenici su mislili da je došao njihov čas – bio je to početak velikog preokreta u kome će stari poredak biti zbačen i iz njegovih ruševina će nastati svet u kome suverenitet, granice i međunarodni ugovori nisu bili važni. Umjesto međunarodnog prava i ostalih zapadnih sitnica, preovladavao bi zakon džungle, kako autoritarna tradicija nalaže. 

Zemlje poput Srbije, za koje vjeruju da ih favorizuje vladar ustoličen u Kremlju, stekle bi pravo da završe ono što su započele prije tri decenije.

Neupućenom može izgledati čudno hvaljenje zločinačke agresije Rusije na suverenu zemlju. Ali, kako kaže, mi koji živimo u srcu mraka, zemlji čiji su heroji Slobodan Milošević, Radovan Karadžić i Ratko Mladić, ne očekujemo ništa bolje.

Oni koji još vjeruju u teorije zavjere o masakru na sarajevskim Markalama 1994. godine, da je insceniran i da su raskomadani leševi zapravo lutke, lako će povjerovati sličnoj propagandi o masakru civila u Buči, navodi Tomislav Marković u autorskom tekstu za britanski Gardijan.