Prof. dr. Branislav Radulović u intervjuu za portal CdM analizirao je trenutnu političku situaciju u Crnoj Gori nakon obaranja Vlade Dritana Abazovića i objašnjava na koji način da Crna Gora može da konsolidira svoj politički proces i dobije još jednu šansu na putu za Brisel.
Prema njegovim riječima tri su prioriteta koji bi doveli do konsolidacije političkog procesa: vrlo brzo formiranje tehničke – prelazne Vlade, deblokada institucija i usvajanje inoviranog izbornog zakonodavstva i zakazivanje prijevremenih parlamentarnih izbora. On smatra da je teško očekivati da se prijevremeni parlamentarni izbori zakažu vrlo brzo.
- S obzirom na to da nije došlo do deblokade Ustavnog suda teško je za očekivati da se prijevremeni parlamentarni izbori zakažu vrlo brzo. U tom slučaju, sasvim je razumljivo, da velika većina političkih subjekata neće željeti da jedan ili dva subjekta iz postojeće “tehničke” Vlade duže vrijeme, a posebno ne u periodu izborne kampanje ima tzv. “institucionalnu prednost”. Stoga, kao npr. u Italiji ili nekim drugim funkcionalnim demokratijama prave se “bypass” vlade, koje samo imaju zadatak da obezbijede funkcionisanje javnih finansija i javnih službi, političku neutralnost u izbornom procesu i ispunjavanje preuzetih međunarodnih obaveza. To bi bila vlada oročenog vremena trajanja, ne dužeg od šest mjeseci i oročenog mandata u pogledu programskih ciljeva koje bi trebala ostvariti - kazao je prof. dr. Radulović.
Kako je istakao, ako se analiziraju uporedna rješenja u Evropi, ove “tehničke – prelazne” Vlade su obično sastavljene od većeg broja subjekata, ponekada imaju formu “koncentracionih vlada” ili vlada koje podržava čak i 2/3 poslanika. Ovo iz razloga što se za njeno sastavljanje traži “najmanji zajednički imenitelj” za što veći broj parlamentarnih subjekata.
Na pitanje šta bi u konkretnom crnogorskom slučaju bio “najmanji zajednički imenitelj” za trenutne stranke u Skupštini Crne Gore, Radulović je odgovorio da su to definitivno i neupitno euroatlanske integracije i pokušaj da se sanira negativni efekat neuspjele deblokade institucja i nadoknadi izgubljeno vrijeme u sprovođenju EU agende.
- Drugi “zajednički imenitelj” bio bi njena politička neutralnost u izbornom procesu na način da rad te vlade i postupanje njenih članova ne bi donosio prednost bilo kom od aktera izbornog procesa - naveo je on.
Odgovorio je i na pitanje koje "činioce" on vidi u toj Vladi.
- Na teorijskom modelu to bi neupitno bile stranke manje brojnih naroda, subjekti koji su izglasali nepovjerenje 43. vladi i moguće djelovi prethodne “manjinske” Vlade. To samo po sebi daje zbir od više od 2/3 ukupnog broja poslanika čime se dodatno pojačava njen legitimitet, ali istodobno niti jednom subjektu ne omogućava “monopol” u odlučivanju, kao što sam već naveo u opsegu vrlo organičenog djelovanja te vlade. Istodobno, tako struktuirana “tehnička-prelazna” Vlada bila bi “ljekovita” za rad parlamenta jer bio on mogao da istovremeno obezbijedi potrebne kvalifikovane većine za deblokadu institucija koje su u v.d. stanju i da do kraja godine završi rad na izbornom zakonodavstvu.
Također, obezbijedilo bi se stabilno finansiranje države i uredno izmirenje plata, penzija i drugih obaveza kroz usvajanje budžeta za 2023. godine i time izbjegla opasnost od uvođenja “privremenog finansiranja” - naveo je Radulović.
Pojasnio je i kako je moguće osigurati “političku neutralnost” kada bi to bila jasno politička vlada.
- Sasvim je jasno da nakon dva neuspjela eksperimenta sa “ekspertskom” i “manjinskom” vladom bi 44. vlada bila politička, ali u njoj ne bi bili ili preciznije ne bi smjeli biti lideri stranaka. Oni bi vodili izbornu kampanju, jer zapravo je cilj da se što prije dođe do 45. stabilne, programske, četvorogodišnje političke vlade koja bi okončala proces EU integracija. Stoga bi 44. “tehničku – prelaznu” vladu uglavnom sačinjavali “tehnokrate” koje bi delegirale stranke sa jasnim političkim iskustvom i “neutralnim” premijerom.
Pojasnio je i šta znači “neutralni premijer”.
- Činjenica da se radi o “oročenoj vladi” i u pogledu vremena trajanja i u pogledu obima aktivnosti “neutralni premijer” bi imao tri zadatka. Prvi, da obezbjedi institucionalnu održivost i stabilnost sistema, da međunarodnim partnerima da garancije da će Crna Gora ostati pouzdan EU i NATO partner i da se neće “mješati” u izborni proces niti koristiti svoju poziciju za neki budući politički angažman.
Smatra da bi i EU partneri podržali ovaj model i dali Crnoj Gori još jednu “posljednju šansu” da sprovede svoju EU agendu.
- Ovo i jeste “evropski model” jer i same evropske funkcionalne demokratije su na ovaj način rješavale svoje političke krize. Stoga, mislim da ipak imamo priliku da dobijemo još jednu “posljednju šansu”. Uslov za to je da se ne prave “duple agende”, podigne nivo političke kulture i uzajamnog povjerenja i u konačnom umjesto političkog “soliranja” počnu graditi i sprovoditi politike od javnog interesa - naveo je prof. dr. Radulović.
