Dnevnik mlade Sicilijanke Rite Atrije u drugoj polovini 80-ih godina prvi put otkrio je strukturu izvorne "Koza nostre" te se i dalje koristi u brojnim sudskom postupcima protiv mafijaša u Italiji.

Živjela je u gradiću Partana i odgajana je u strogoj mafijaškoj porodici. Prema navodima italijanskih nevladinih organizacija, Rita je prva osoba koja je postala zaštićeni svjedok i prva koja je nakon likvidacije njenog oca prekinula “omertu” - mafijaški zavjet šutnje.

Spas u tužiocu

Kada je Ritin brat Nikolo ubijen pri pokušaju da osveti oca, Rita je pobjegla sa Sicilije i potražila nekoga za koga su je čitav život učili da je smrtni neprijatelj njene porodice, a čiju likvidaciju su godinama pripremali, bio je to tužilac Paolo Borselino.

Borselino je, prema nekim verzijama koje prenose italijanski mediji, Ritu sklonio u Milano i dao joj lažne dokumente te inspektora koji ju je štitio. Isprva joj nije vjerovao jer je bila jako mlada, ali njena kazivanja su se ubrzo pokazala kao tačna i poklapala su se s materijalnim dokazima kojim je u tom momentu raspolagao.

Danonoćno je uziman iskaz od Rite, koja je osvetu za oca i brata vidjela jedino u hapšenju vođa ostalih mafijaških porodica.

Gospodar života i smrti na ovom italijanskom otoku do hapšenja 1993. bio je Salvatore Toto Rina, čovjek koji je, premda jedva pismen, organizirao kriminalne porodice koje i dan-danas funkcioniraju po tom principu, čak i nakon njegove smrti 2017. godine. Prema tom receptu, vladao je i njegov nasljednik Bernardo Provencano, koji je uhapšen tek 2006. godine.

Pokretna meta 

Rina i njegova “kupola”, što je vijeće mafijaških glavešina, uporno su tražili Ritu čija glava je ucijenjena na nekoliko miliona tadašnjih lira. Svi vojnici mafije tražili su Borselinovu svjedokinju, ali je nisu mogli locirati iako su nekoliko puta bili blizu, ali im je ona uspijevala umaći.

Na kraju su ubili Borselina 19. jula 1992. godine, a Rita, shrvana smrću svog zaštitnika, skočila je kroz prozor sedam dana kasnije.

Prije smrti napisala je:

- Umro si za ono u šta si vjerovao, ali bez tebe i ja sam umrla… Razorena sam zbog ubistva tužioca Borselinija. Nemam nikoga ko bi me mogao zaštititi, uplašena sam i ne mogu ovo da podnesem.

Ritu je porodica odbacila jer je prekršila “omertu”, na sahranu joj niko nije došao izuzev nekoliko žena aktivistica i boraca protiv mafije. Poslije sahrane njena majka je došla na grob te je čekićem razbila njenu sliku jer nije mogla podnijeti da se u porodičnoj grobnici sahrani izdajnik.

Njen nepotpuni iskaz nije bio dovoljan za nastavak ozbiljnije istrage, ali kada su karabinjeri pronašli njen dnevnik, to je dovelo do mnogih hapšenja, što je do temelja uzdrmalo hobotnicu. Privedeni su mnogi članovi “kupole” kao i kum "Koza nostre" Toto Rina.

 Porazite mafiju unutar sebe

U čast Rite Atrije, osnovana je organizacija koja se bavi borbom protiv mafije, a koja nosi njeno ime.

- Prije nego što krenete u borbu protiv mafije, morate prvo preispitati vlastitu savjest i onda, nakon što ste porazili mafiju unutar sebe, možete se boriti protiv mafije u svom krugu prijatelja. Jer mafija smo mi sami i naš pogrešan način ponašanja - napisala je u svom dnevniku Rita.