Plaćanjem PDV-a na proizvode i usluge građani BiH velikodušno pune kasu Uprave za indirektno oporezivanje (UIO), odakle se najveći dio sredstava pretače u entitetske vlade koje zadovoljno trljaju ruke.

Nezaobilazan dio

Za deset mjeseci ove godine, zahvaljujući poskupljenjima, ukupni prihodi UIOBiH iznosili su više od 9,5 milijardi maraka, što je za 744 miliona više nego u istom periodu prošle godine, a najberićetniji mjesec bio je oktobar u kojem je uprihodovano više od milijardu KM. Samo četiri godine ranije, u periodu januar – oktobar 2020. godine, ukupni prihodi iznosili su 5,97 milijardi KM.

Iako su za četiri godine prihodi po osnovu naplate indirektnih poreza porasli za više od 3,5 milijardi KM, svakodnevni život većine građana postaje sve teži.

- Ovaj podatak samo potvrđuje ono što već duže vrijeme osjećamo na vlastitom džepu. Poskupljenja su postala nezaobilazan dio naše svakodnevice, a rast prihoda od indirektnih poreza jasno pokazuje da građani nose sve veći teret - rekao je Dušan Srdić, predsjednik Udruženja za zaštitu potrošača „Reakcija“ iz Banje Luke.

Predsjednik Kluba potrošača Srednja Bosna Admir Arnautović ne vidi kraja konstantnim poskupljenjima.

Socijalna osjetljivost

- Razlika u budžetima u odnosu na prethodnu godinu uglavnom ide na usklađivanje plaća budžetskih korisnika, a manjim dijelom na ostale projekte, tako da rast poreznih prihoda osjete samo budžetski korisnici, dok su svi ostali potrošači gotovo potpuno zanemareni. Posebno su ugroženi penzioneri s minimalnim penzijama, koji su dovedeni na ivicu gladi. Projekt zaključavanja cijena, iako je imao dobru namjeru, nije postigao željene rezultate, tako da bi vlade na svim nivoima trebale razmisliti o drugim načinima kako, kroz direktne subvencije, pomoći najugroženijim kategorijama stanovnika BiH - kazao je Arnautović.

Profesor Internacionalnog univerziteta u Sarajevu Ognjen Riđić smatra da zbog neefikasnosti i nesposobnosti vlasti, rasipništva u administraciji i nepostojanja pravičnosti i socijalne osjetljivosti u sistemu raspodjele iz budžeta, građani ne osjete benefite enormnog rasta prihoda.

Neoliberalni pogled

- Imamo i problem pojačanog neoliberalnog pogleda na ekonomiju, društvo, državu i svijet, kako od domaćih tako i stranih političara i interesnih sfera, koji promovira značajno umanjenu ulogu države u životima građana. Naši političari, kada bi i željeli pomoći građanima, naišli bi na otpore kod inozemnih kreditora koji bi, shodno neoliberalnoj filozofiji, uslovili servisiranje ili davanje novih kredita zbog socijalnih davanja koja, shodno njihovoj ekonomskoj filozofiji, trebaju biti značajno umanjena - rekao je Riđić.