Memorijalni centar Srebrenica - Potočari već 21 godinu održava sjećanje na najstravičniji zločin koji se desio na evropskom tlu nakon Drugog svjetskog rata. Tada je Vojska RS ubila 8.372 Bošnjaka, a među njima je bio i veliki broj maloljetnika.

Prva kolektivna dženaza za žrtve genocida klanjana je 31. marta 2003. godine. Tada je ukopano 600 identificiranih žrtava, koje su ekshumirane iz nekoliko masovnih grobnica.

Među njima su bila i braća Mustafa i Ramo Mustafić, kojima je majka umrla dan prije dženaze. Iste godine održane su još dvije kolektivne dženaze u kojima su ukopane 282 odnosno 107 osoba.

Treća kolektivna dženaza značila je i otvaranje memorijalnog kompleksa odlukom visokog predstavnika, a zvanično ga je otvorio tadašnji predsjednik SAD Bil Klinton (Bill Clinton).

Od 2004. godine kolektivne dženaze održavale su se jednom godišnje, a za datum je određen 11. juli. Tada je ukopano 338 žrtava genocida.

Naredne godine bile su također bolne za porodice, jer je svake ukopavan veliki broj žrtava, pa je 2005. godine smiraj našlo 609 osoba, a godinu kasnije 505.

Edhem Efendić je 2007. godine ukopan u Potočarima zajedno s još 464 osobe. Tek 17 godina kasnije, danas, smiraj će, odmah pored Edhema, naći i njegova braća Hasib i Ćamil. Iste godine otvorena je i spomen-soba u kojoj su izloženi lični predmeti žrtava genocida.

Ukopan na rođendan

Osma kolektivna dženaza klanjana je 2008. godine i tada je ukopano 307 žrtava genocida, dok su godinu kasnije ukopane 534 žrtve. Jedan od njih je bio Senad Mulalić, za čiju sudbinu brat Salih nije znao 14 godina. Posebno je bilo bolno to što je i ubijen i ukopan na svoj rođendan. Iste godine ukopana su i trojica maloljetnika, imali su po 14 godina.

Na 15. godišnjicu genocida klanjana je najveća kolektivna dženaza, a tada je ukopano 775 žrtava. Rahmetli Hatidža Mehmedović je te godine ukopala dvojicu sinova i muža. Tada je ukopan i jedan katolik Rudolf Hren, čija se porodica doselila u Srebrenicu prije 1960-ih.

Ukupno 613 osoba ukopano je u Potočarima 2011. godine, a godinu kasnije 520 žrtava. Među 520 žrtava bili su i 15-godišnjaci Nijaz Hasanović, Suad Klempić, Emir Mandžić, Adem Mekanić, Ahmed Pašić, Hajro Smajlović. Te godine ukopane su i tri žene, a među njima i 94-godišnja Šaha Izmirlić.

Smiraj su 2013. godine našle 404 osobe, a među njima i sin Munire Subašić, koja je ukopala nekompletan skelet svoga sina. Iste godine ukopana je Fatima Muhić, koja je ubijena odmah nakon rođenja. Ona je naknadno dobila ime i rodni list, da ne bi bila ukopana kao NN osoba.

U Memorijalnom centru Potočari 2014. godine klanjana je dženaza za 175 žrtava, od kojih je najmlađa imala 14, a najstarija 79 godina. Porodice su tada ispratile na vječni počinak i trojicu braće Dahmu, Hamdiju i Sulju Delića.

Na 20. godišnjicu genocida u Srebrenici ukopano je 136 žrtava, a među njima je bilo čak 18 maloljetnika. U Potočarima je tada počast žrtvama odao i tadašnji premijer Srbije Aleksandar Vučić.

124 žrtve

Avdija Memić (14) je, zajedno sa svojim amidžom i njegovim sinom, ukopan 2016. godine, a, osim njih trojice, tada su ukopane još 124 žrtve.

Ukupno 71 žrtva genocida našla je smiraj 2017. godine, a među njima je bio Damir Suljić, koji je imao samo 15 godina. Njegovi posmrtni ostaci pronađeni su u bratunačkoj masovnoj grobnici Blječeva.

Dženaza i ukop posmrtnih ostataka 35 žrtava genocida obavljeni su 2018. godine. Jedan od ukopanih bio je i Vesid Ibrić, koji je imao 16 godina kada je ubijen. Njegovi nekompletni posmrtni ostaci pronađeni su na području masovne grobnice Liplje kod Zvornika, no tragalo se za ostacima čak 17 godina zbog prakse premještanja iz jedne grobnicu u drugu.

Prije pet godina ukopane su 33 žrtve genocida u Srebrenici, a među njima su bili otac i sin, Zaim i Fuad Pilav, braća Fahrudin i Zijo Mujić, ali i braća Isaković - Asim i Kasim.

Zbog pandemije koronavirusa u Potočarima je na 25. godišnjicu ukopano svega devet žrtava. Najstarija žrtva te godine bio je Hasan Pezić iz Pustoše kod Vlasenice. Imao je 70 godina kada je ubijen, a njegovo tijelo ekshumirano je iz masovne grobnice u Kozluku 1999. godine.

Otac i sin

Porodice 16 žrtava genocida dale su saglasnost za ukop posmrtnih ostataka najmilijih 2021. godine. Najmlađa žrtva te godine bio je Azmir Osmanović, koji je imao samo 16 godina kada je ubijen.

Prije dvije godine ukopano je 50 žrtava genocida, a među njima su bili i blizanci Semir i Samir Hasanović, koji su imali svega po 20 godina. Njihovi posmrtni ostaci ekshumirani su iz različitih masovnih grobnica otkrivenih na lokalitetima Liplje i Kamenica. Iste godine su ukopani i otac i sin Hajdin i Sead Hukić.

Prošle godine smiraj je pronašlo 30 osoba, a među njima su bili i otac i sin Vejsil i Hasib Mujanović. Elvir Salčinović je bio najmlađa žrtva sa svega 15 godina, a ubijen je na području Baljkovice.