NA DANAŠNJI DAN

Suada Dilberović: 56. godišnjica rođenja prve žrtve opsade Sarajeva

Danas je petak, 24. maj/svibanj 2024. godine, do kraja godine preostao su još 221 dan

Suada Dilberović. ins.ba

I.P.

24.5.2024

Na današnji dan 1968. godine, rođena je Suada Dilberović, prva žrtva opsade Sarajeva u agresiji na BiH od 1992. do 1995. godine. Suada je bila studentica Medicinskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu porijeklom iz Dubrovnika.

U martu 1992. godine u Sarajevu je došlo do sukoba između pripadnika Srpske demokratske stranke (SDS) i policajaca pod kontrolom Vlade Bosne i Hercegovine kad su Srbi na Grbavici i Vracama postavili barikade. Petog aprila 1992. godine građani Sarajeva održali su demonstracije za mir. Pripadnici SDS-a pucali su s krova hotela Holliday Inn u demonstrante te ubili Suadu Dilberović i Olgu Sučić, a više osoba ranili.

Posljednji ispraćaj ubijene studentice bio je 8. aprila 1992. na sarajevskom groblju Bare. Šestog aprila 1996., Most Vrbanja je preimenovan u Most Suade Dilberović i postavljena je spomen-ploča, a trećeg decembra 1999. dobio je današnji naziv - Most Suade Dilberović i Olge Sučić, a nova spomen-ploča s imenima žrtava postavljena je 6. aprila 2001. godine.

Univerzitet u Sarajevu je, 15. novembra 2007. godine, Suadi postumno dodijelio diplomu doktorice medicine, koju je preuzela njena sestra Edina Dilberović.

Nikola Kopernik. wikipedia.org

Umro poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema

1543. - Umro poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema, jedne od najvećih prekretnica u historiji nauke, čime je utemeljio modernu astronomiju. Kopernik je u „Raspravici“ (između 1510. i 1514.) dao prvu skicu nove heliocentrične teorije, koja se suprotstavljala tadašnjem Ptolomejevom geocentričnom sistemu svijeta sa Zemljom u centru. Dnevno okretanje nebeskog svoda objasnio je dnevnim okretanjem ili rotacijom Zemlje, a smjene godišnjih doba obilaženjem Zemlje oko Sunca. Petlje u putanjama planeta objasnio je kao pojavu koja nastaje zbog kretanja Zemlje i planeta oko Sunca. Prema veličini petlji, koje što su manje to je planeta udaljenija od Sunca, Kopernik je odredio njihovu udaljenost od Sunca. Nepokretnost zvijezda i nepostojanje paralakse protumačio je kao posljedicu njihove ogromne udaljenosti od Zemlje. Kopernik je, ipak, pod utjecajem ukorijenjenih nazora, vjerovao da se nebeska tijela moraju ravnomjerno kretati po kružnicama. Taj problem je kasnije riješio Johan (Johannes) Kepler, njemački astronom, koji je otkrio nejednoliko kretanje planeta po elipsama, kojima se u centru nalazi Sunce.

1544. - Rođen engleski ljekar i fizičar Vilijam Gilbert, nazvan "ocem elektriciteta", lični ljekar kraljice Elizabete I. U fizici se proslavio - mada mu je ta grana nauke bila samo hobi - kapitalnim djelom "O magnetima". Dokazao je da je Zemlja veliki loptasti magnet i da se igla na kompasu ne upravlja prema nebu, kako je do tada vjerovano, nego prema magnetnim polovima Planete. Shvatanjima magnetizma nebeskih tijela i elektriciteta snažno je utjecao na razvoj nauke.

Danijel Gabrijel Farenhajt. vle.It

Rođen njemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt

1686. - Rođen njemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt (Daniel Gabriel Fahrenheit), koji je 1714. usavršio termometar, napunivši ga živom umjesto alkoholom. Fahrenhajtova termometarska skala ima 180 stepeni, za razliku od Celzijusove koja je podijeljena na 100 stepeni. Kada je počeo sastavljati svoje prve termometre, Farenhajt je koristio alkohol kao punjenje. Kasnije je otkrio da se bolji rezultati postižu sa živom, pa je svoje termometre počeo puniti živom umjesto alkoholom. Fahrenhajtova skala je prva standardizirana temperaturna skala za široku upotrebu, a i danas se koristi u nekim zemljama svijeta, uglavnom u SAD i na Jamajci. Mjerna jedinica Fahrenhajt označava se s °F.

1844. - Pronalazač telegrafa Semjuel Morze (Samuel Morse) iz Vašingtona je poslao u 65 kilometara udaljeni Baltimor prvu telegrafsku poruku u historiji, koja je glasila: "Šta je to Bog uradio?" Linija Vašington - Baltimor je postavljena za šest sedmica, pošto je prethodno Kongres SAD odobrio 30.000 dolara za njenu gradnju.

1905. - Rođen Mihail Šolohov, ruski književnik i nobelovac. Majka mu je bila Ukrajinka pa su zabilježene Šolohove riječi na trećem skupu književnika iz Ukrajine, 1954. godine, kada je kazao: "Moja mati mi je još u djetinjstvu usadila ljubav prema ukrajinskom narodu“. Prvo djelo koje je objavio bio je satirični članak „Test“, 1922., a prva knjiga „Priče s Dona“, 1926. godine. Tada je počeo pisati svoje najbolje djelo, roman "Tihi Don", a završio ga je tek nakon 14 godina. Tema ovog romana su dešavanja u ratu i miru u sredini donskih kozaka u vrijeme Prvog svjetskog rata, revolucije i građanskog rata. Kako je bio vrstan pejzažist i poznavatelj kozačkih običaja, opisi prirode i kozačke sredine dali su romanu svježinu, pa je i to jedan od razloga što je bio načitanije djelo sovjetske književnosti. Za ovaj roman Šolohov je dobio Nobelovu nagradu za književnost, 1965. godine.

1941. - Rođen američki pjevač i kompozitor Robert Cimerman (Zimmerman), poznat kao Bob Dilan (Dylan), jedan od najpopularnijih muzičara 20. vijeka. Smislio je 1965. i popularisao tzv. folk-rok muziku, ali je komponovao i pjevao i mnoštvo balada, protestnih, kantri i folk pjesama. Na koncertima širom svijeta demonstrirao je muzičku univerzalnost, svirajući usnu harmoniku, gitaru, klavir.

1962. – U Zenici rođen Selim Arnaut, bosanskohercegovački književnik i kolumnist. Studirao je filozofiju sa sociologijom na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Nakon završenog studija u Sarajevu, zajedno s književnikom Zilhadom Ključaninom, pokrenuo je časopis „Književna revija“. 

Edvard Kenedi "Djuk" Elington. photos.com

Umro američki pijanista Edvard Kenedi "Djuk" Elington

1974. - Umro američki pijanista afričkog porijekla, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi "Djuk" Elington (Edward Kennedy „Duke” Ellington), jedan od najznačajnijih džez muzičara. Orkestar koji je osnovao 1926. bio je uzor svim orkestrima džez muzike. Napisao je gotovo 2.000 kompozicija.

2019. - Preminula srbijanska glumica Dušica Žegarac. Glumom je počela 1960. godine, a prvi put se pojavila u filmu Fransa Štiglića „Deveti krug“, za koji je osvojila Zlatnu arenu za najbolju glumicu na Pulskom filmskom festivalu, Jugoslavenske nacionalne filmske nagrade.

2023. - Umrla Tina Tarner (Turner), rođena kao Ana Mej Bulok (Anna Mae Bullock), američka soul, R&B, dance, disco, pop, rok pjevačica, glumica, plesačica i tekstopisac. Nosi titulu „kraljice rokenrola“. Nagrađena je s osam Gremi nagrada. Časopis "Rolling Stone" stavio je Tinu na listu Besmrtnika - najvećih izvođača svih vremena. Tina je dobila i svoje mjesto u Rock and Roll Hall of Fame muzeju, u Klivilendu. Jedna je od najpopularnijih i najuspješnijih ženskih rok izvođačica svih vremena s prodanih gotovo 200.000.000 albuma, što kao samostalna izvođačica, što kao članica sastava bivšeg supruga Ikea „Ike & Tina Turner“.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.