Klimatsko prilagođavanje u slivu rijeke Drine tema je jedne od panel-diskusija održanih u okviru Sarajevske ekonomske i klimatske sedmice, koja se do 25. do 29. septembra održava u glavnom gradu BiH. U prisustvu domaćih i međunarodnih zvaničnika, ali i predstavnika elektroprivreda iz regiona, univerzitetski profesor iz Tuzle Nedim Suljić, dopisni član bh. i Američke akademije nauka i umjetnosti, podsjetio je i na surovu, neshvatljivu realnost, u kojoj Srbija, prisvajajući svu dobit od proizvodnje električne energije s HE Zvornik i Bajina Bašta, već decenijama pljačka BiH.

Zajednička rijeka

- Na prostoru HE Bajina Bašta 67 posto hidroakumulacije je na teritoriji države BiH, a HE Zvornik 50 posto. Tu granica nije sporna, jer je desna obala srbijanska, a lijeva bosanska, ali je sporno to što kompletna proizvodnja struje ide u sistem Srbije, a mi od toga nemamo ništa - kaže Suljić.

On je bio član tima bh. eksperata koji je, prema zahtjevu Vijeća ministara BiH, utvrdio da uzurpacijom hidropotencijala Drine na dvije hidroelektrane Srbija našoj zemlji do početka 2018. godine, kada je izvještaj finaliziran i dostavljen, duguje više od 2,5 milijardi eura.

Od momenta puštanja u pogon HE Zvornik 1957. i HE Bajina Bašta 1968. godine struju koristi ili je prodaje drugima isključivo Srbija. Ovaj podatak nije bio važan u bivšoj, zajedničkoj državi, ali danas, kada istočni susjed nastavlja ubirati profit sa zajedničke rijeke i kada cijena struje u svijetu raste, itekako jeste.

Specijalne veze

- Imamo i potopljeno zemljište u Srebrenici, Bratuncu i Zvorniku. Do 1992. godine tadašnja SR Srbija je plaćala nadoknadu, ali, otkako je počela agresija na BiH – ništa. I u slučaju HE Buk Bijela, koja se danas planira graditi, entiteti imaju pravo da sklapaju paralelne i specijalne veze sa susjednim državama i međunarodnim organizacijama, ali uz uvjet da dobiju saglasnost oba doma Parlamentarne skupštine BiH. Te saglasnosti nema. Moraju se poštovati Ustav i suverenitet BiH, Konvencija o prekograničnim vodama i jezerima, a Drina je tipičan primjer - ističe Suljić.

Šutnja bh. vlasti

I međunarodni zvaničnici tokom panel-diskusije izrazili su nevjericu zbog šutnje bh. vlasti na svakodnevnu pljačku državnog resursa, jer bi BiH, po srednjoj tržišnoj cijeni električne energije, iz HE Zvornik trebalo pripasti 9,26, a HE Bajina Bašta 38 miliona eura godišnje.

- Niko ne želi da se ovo stavi na sto i već jednom raščisti. Mislim da svi koji dođu na vlast samo čuvaju fotelje, kad je tu, neće da talasa, pa kad dođe drugi, neka to rješava. A radi se o važnoj stvari od koje bi koristi imali svi građani BiH - zaključuje profesor Nedim Suljić.

Srbija i BiH su 2013. potpisale globalni pravni okvir za raspodjelu potencijala na takvim vodama, ali ni to ne poštuju.