Prazniku koji bosanskohercegovački entitet RS uporno slavi, iako je neustavan, prisustvovali su i predstavnici vodeće partije kosovskih Srba "Srpske liste", piše Radio Slobodna Evropa.

Ne u prvom redu, koje je bilo rezervisano za goste predstavnike vlasti Srbije, nego u trećem, dok je lider RS-a u Banjoj Luci 8. januara objavljivao odluku o dodeljivanju ordena Vladimiru Putinu, od većeg dijela međunarodne zajednice izolovanog ruskog predsednika, sjedili su Dragiša Milović, Vučina Janković i Ivan Todosijević.

Ova trojica funkcionera "Srpske liste" angažovani su u srpskim institucijama na sjeveru Kosova.

Milović je zamjenik direktora Kliničko bolničkog centra u Severnoj Mitrovici, Vučina Janković je načelnik "kosovskomitrovačkog upravnog okruga", koji funkcioniše u sistemu Srbije, dok je Ivan Todosijević, predsjednik Privremenog općinskog organa Zvečan, koji također finansira Beograd.

Odgovor na upit

Pet dana kasnije, odgovarajući na upit Radija Slobodna Evropa (RSE), oglasila se Vlada Kosova.

U odgovoru navodi da je učešće "Srpske liste" na proslavi organizovanoj u Banjoj Luci snažan dokaz da se Srbija miješa u "unutrašnje stvari susjednih zemalja kroz svoje pipke – kao što je 'Srpska lista'".

Još se podvlači da se funkcioneri "Srpske liste" sve više kreću "nelegalnim i neustavnim putevima".

- Sa nelegalnih barikada na Kosovu, na neustavna dešavanja u Bosni i Hercegovini. Od "Asocijacije barikada" do RS. Od borbe protiv prava i zakona na Kosovu do odavanja počasti predsjedniku Rusije, Putinu - rekao je za RSE portparol Vlade Kosova, Prparim Krueziu (Perparim Kryeziu).

Projekcija stvaranja Zajednica općina

Ocjenjuje i da se prisustvo bivših gradonačelnika na svečanosti povodom 8. januara, može protumačiti kao izraz projekcije za stvaranje Zajednice općina na Kosovu.

Zajednica općina sa srpskom većinom trebalo bi da bude formirana u skladu sa dogovorom ostvarenim u briselskim pregovorima Srbije i Kosova.

Vlada Kosova se tome protivi između ostalog i zbog rizika da bi institucionalno objedinjavanje deset općina u kojima živi većinom srpsko stanovništvo, sa sobom nosilo rizik uspostavljanja entiteta koji bi destabilizovao Kosovo, poput pozicije koju RS ima unutar BiH i što jedan od faktora koji ograničava funkcionisanje te države.

Funkcije i ostavke u kosovskim institucijama

Milović, Janković i Todosijević su do nedavno bili angažovani i u kosovskim institucijama.

Dragiša Milović je bio gradonačelnik općine Zvečan, ali je početkom novembra prošle godine podnio ostavku u okviru kolektivnog istupanja Srba iz kosovskih institucija na sjeveru u znaku protivljenja odluci Vlade Kosova oko preregistracije srpskih registarskih tablica na kosovske.

Vučina Janković je također bio gradonačelnik Zvečana do oktobra 2021. godine, dok je Ivan Todosijević bio dio Vlade i Skupštine Kosova.

RSE je pokušao od dobije komentar od Milovića, Jankovića i Todosijevića o učešću na proslavi Dana RS, ali bezuspješno.

"Srpska lista" se oko učešća njihovih funkcionera na proslavi, u Banjoj Luci 8. januara, uoči parade organizovane u Istočnom Sarajevu, nije oglašavala.

Inače, "Srpska lista" od njenog formiranja 2013. učestvuje u kosovskim lokalnim i centralnim institucijama.

Uživa podršku vlasti u Srbiji, a trenutno ima devet poslanika u Skupštini Kosova, dok su ministarsko mjesto izgubili nakon što je predsjednik stranke Goran Rakić podnio ostavku.

Zašto je sporan 9. januar?

RS obilježava 9. januar, datum kada je 1992. godine proglašena Deklaracija o Republici srpskog naroda, kao nezavisne cjeline u Bosni i Hercegovini, sa ciljem da je pripoji Jugoslaviji.

Dva mjeseca kasnije, održan je međunarodno priznati referendum o nezavisnost Bosne i Hercegovine, a četiri mjeseca kasnije, ova bivša jugoslovenska republika je uronila u troipogodišnje krvoproliće.

Taj praznik osporavaju institucije Evropske unije, Kancelarija visokog predstavnika u BiH (OHR) i zapadne zemlje, jer proslava 9. januara za njih predstavlja udar na Ustav Bosne i Hercegovine, te Dejtonski mirovni sporazum.

Također, gest dodjele ordena na taj dan Putinu naišla je na osudu SAD i Evropske unije.

Veze "Srpske liste" i RS

Politolog Ognjen Gogić navodi da je blizak odnos Srpske liste i RS podstaknut iz Beograda, te da se on razvija godinama.

Dodaje da prisustvo političkih predstavnika Srba sa Kosova na obilježavanju Dana RS nije novina ali ukazuje da se tu radi i o politici "srpskog jedinstva" koju promoviše zvanični Beograd.

- U tom sklopu se oslikava i događaj u Istočnom Sarajevu na kome su bili su prisutni predstavnici Vlade Crne Gore, sa Kosova i iz Srbije. Tako da se tu demonstrira to srpsko jedinstvo - smatra Gogić.

Ukazuje i da politika RS prema Rusiji i Vladimiru Putinu nema punu podršku Beograda.

- Srbija tu balansira, osudila je agresiju Rusije na Ukrajinu, protiv je rata ali ne želi da uvede sankcije Rusiji. Ovo što se desilo, što je dodjeljen orden (Vladimiru Putinu) je više politika RS. On (Milorad Dodik) je Srbiju i Srbe sa Kosova doveo u nepriliku. Srbiji i Srpskoj listi to ne treba uopšte, takvo otvoreno stajanje na stranu Putina - kaže on.

Dodaje i da se "ispadi" rukovodstva RS moraju tolerisati zbog bliskih odnosa ali ne "zato što nemaju simpatije prema Putinu već zato što zvanična politika nije da se on otvoreno podržava".

Veze Srpske liste i Rusije

Spekulacije o umješanosti ruskih službi u posljednje događaje na Kosovu nisu zvanično potvrđene, no više izvora iz bezbjednosnih institucija Kosova navelo je za RSE da su pripadnici ruskih službi i organizacija bili uključeni u posljednju krizu na sjeveru Kosova.

Moskva je demantovala navode o svojoj umješanosti u te događaje.

Lokalni Srbi su sredinom decembra prošle godine podigli barikade zbog hapšenja njihovog sunarodnika Dejana Pantića, kojeg su kosovske vlasti optužile da je učestvovao u napadu na prostorije Centralne izborne komisije Kosova.

Pantiću je, u međuvremenu, određen kući pritvor a barikade su uklonjene.

Rakić se sastao sa sekretarom Putinove stranke

Inače, predsjednik Srpske liste Goran Rakić se, zajedno sa tadašnjim direktorom Kancelarije za Kosovo u Vladi Srbije Markom Đurićem, 2017. godine sastao sa generalnim sekretarom vladajuće ruske partije Jedinstvene Rusije, Sergejom Železnjakom.

Jedinstvena Rusija, je zvanično podržala "Srpsku listu" za učešće na lokalnim kosovskim izborima 2017. godine i njeno učešće u kosovskim institucijama.

Predstavnici Rusije su inače, bili prisutni na barikadama koje su podizane na sjeveru Kosova još od 2011. godine.

Rusija je 2011. godine Srbima na barikadama poslala i "humanitarnu pomoć", kao znak podrške.

Prethodno je, tadašnji ambasador Rusije u Beogradu Aleksandar Konuzin lično obišao barikade na sjeveru Kosova zajedno sa Mišom Vacićem, koji je 2017. godine osnovao pokret "Srpska desnica".