Naučnici su u novoj studiji, koja je analizirala klimatske podatke i ljudske ostatke tokom perioda od 50.000 godina, otkrili vezu između prethodnih klimatskih promjena i smanjenja veličine ljudskog mozga.

- S obzirom na nedavne trendove globalnog zagrijavanja, od velike je važnosti istražiti i razumjeti uticaj klimatskih promjena na veličinu ljudskog mozga i ljudsko ponašanje - piše u studiji kognitivni naučnik Džef Morgan Stibel iz Kalifornijskog muzeja prirodne istorije.

Tokom istraživanja, stručnjaci su posmatrali kako se veličina mozga 298 primjeraka promijenila u posljednjih 50.000 godina i kako se te promjene odnose na podatke o globalnoj temperaturi, vlažnosti i padavinama. Primjetili su da kada je globalna temperatura porasla, prosječna veličina mozga se značajno smanjila.

Veličina lobanje

Stibel i njegove kolege analizirali su podatke o veličini lobanje iz deset odvojenih studija, koje su uključivale ukupno 373 mjerenja sa 298 ljudskih kostiju u rasponu od 50.000 godina. On je uključio veličine tijela prilagođene geografskom regionu i polu u procjene za procjenu veličine mozga, piše "Science Alert".

Ostaci su klasifikovani u četiri grupe prema periodu u kome su ljudi živjeli: ostaci stari 100, 5.000, 10.000 i 15.000 godina. Zatim je uporedio veličinu mozga sa četiri klimatska istraživanja, uključujući podatke o temperaturi iz Evropskog projekta rudarenja leda na Antarktiku (EPICA), ledenog jezgra C.

Analiza ledenog jezgra

Naime, tokom analize ledenog jezgra C, stručnjaci su dobili tačna mjerenja površinske temperature unazad više od 800.000 godina. U posljednjih 50.000 godina desio se posljednji glacijalni maksimum, što je uslovilo da prosječne temperature budu niže do kraja kasnog pleistocena. Zatim, u holocenu, prosječne temperature su porasle, što nas je dovelo do današnjih dana.

Analiza je pokazala opšti obrazac promjene veličine mozga kod ljudi, koji je u korelaciji sa klimatskim promjenama, odnosno sa povećanjem ili smanjenjem temperature. Primjećeno je da se tokom holocenskog zagrijavanja prosječna veličina mozga ljudi smanjila za više od 10.7 odsto.

- Čak i neznatno smanjenje veličine mozga kod ljudi danas bi moglo značajno uticati na našu fiziologiju. Čini se da se promjene u veličini mozga dešavaju hiljadama godina nakon klimatskih promena - objašnjava Stibel. Ovaj evolucioni obrazac se desio u relativno kratkom vremenskom periodu, u rasponu od 5.000 do 17.000 godina, a trendovi sugerišu da trenutno globalno zagrijavanje može imati negativne efekte na ljudske kognitivne sposobnosti.

- Čak i neznatno smanjenje veličine mozga kod ljudi danas bi moglo značajno uticati na našu fiziologiju, na načine koji su trenutno neshvatljivi - piše Stibel u studiji.

Važnost padavine

Analiza je pokazala da vlažnost i padavine takođe utiču na veličinu mozga. Iako je temperatura značajniji faktor, utvrđena je slaba korelacija između sušnih perioda i nešto veće zapremine mozga.

Još uvijek postoje pitanja o tome šta tačno uzrokuje varijacije u veličini ljudskog mozga. Rezultati pokazuju da su klimatske promjene povezane sa razlikama u njihovoj veličini, ali izgleda da klima ne objašnjava sve evolucione varijacije.

Prema Stibelu, faktori ekosistema kao što su nivoi grabljivica, indirektni klimatski efekti kao što su vegetacija i neto primarna proizvodnja, ili neklimatski faktori kao što su kultura i tehnologija takođe mogu doprinijeti promjenama u veličini mozga.

- Rezultati sugerišu da klimatske promjene predviđaju veličinu ljudskog mozga, a određene evolucione promjene u mozgu mogu biti odgovor na stres okoline - zaključuje Stibel, prenosi "b92".

Istraživanje pod nazivom Klimatske promjene utiču na veličinu mozga kod ljudi objavljeno je u časopisu "Brain, Behavior and Evolution".