NA DANAŠNJI DAN

Alija Nametak: 37. godišnjica smrti bh. književnika i profesora

Danas je petak, 8. novembar/studeni 2024. godine, do kraja godine preostala su još 53 dana

Alija Nametak. Radioilijas.ba

I. P.

8.11.2024

Na današnji dan 1987., preminuo je bh. književnik i profesor Alija Nametak, ostavivši nam vrijedna književna djela koja su ujedno i kulturno-historijski dokumenti vremena u kojem je živio. Njegovi romani, pripovijetke, drame, novele i tekstovi su, prije svega, hronike bošnjačkog naroda, zbog čega ga mnogi književni kritičari nazivaju novovjekim Bašeskijom.

Rođen je u Mostaru, 6. marta 1906. godine, u tradicionalnoj bošnjačkoj porodici. Njegov otac Hasan-efendija, stručnjak za šerijatsko pravo, radio je kao imam Jahja-esfel džamije u Mostaru i muderis Gazi Husrev-begovog hanikaha u Sarajevu, te kadija u Jajcu, Sofiji, Damasku i Kairu. Alijina supruga Saliha bila je najmlađa kćerka Fehima ef. Spahe, reisa Islamske zajednice u Kraljevini Jugoslaviji u periodu od 1938. do 1942. godine i brata dr. Mehmeda ef. Spahe, nekadašnjeg ministra u Kraljevini SHS i velikog borca za prava bošnjačkog naroda.

Od 1929. do 1945. godine Nametak je radio kao urednik časopisa „Novi behar“ u Sarajevu, potom profesor književnosti u Gazi Husrev-begovoj medresi, Učiteljskoj i Srednjoj tehničkoj školi. Do 1945. godine objavio je knjige „Bajram žrtava“, „Dobri Bošnjani“, „Ramazanske priče“, „Za obraz“, „Mladić u prirodi“, „Dan i sunce“ i „Abdullahpaša u kasabi“. Zbog aktivnog učešća u kulturnom i književnom životu za vrijeme NDH osuđen je 1945. na petnaest godina zatvora, od čega je „odležao“ devet. A, ustvari, on uopće nije bio politički angažiran već je radio isključivo na afirmaciji kulture.

Iako je dugo vremena bio izopćen iz bosanskohercegovačkog književnog života, Nametak nikad nije, čak ni s najmanjom primjesom mržnje govorio o ”državi” ili pojedincima koji su ga osudili na dugogodišnju robiju. Ponovo je počeo objavljivati 1966. godine, kada je odštampana njegova knjiga novela „Trava zaboravka“.

Nametkova djela, u kojima je dokumentaristički, ali i uz specifičan humor, kako bismo ih bolje razumjeli, sačuvan i oživljen jedan vijek naše historije, nesumnjivo spadaju među najznačajnija djela bh. kulturno-historijske baštine i uopće historije naše zemlje.

Džon Milton. Wikipedia.org

Umro engleski pisac Džon Milton

1674. - Umro engleski pisac Džon Milton (John), jedan od najvećih svjetskih pjesnika svih vremena. Iako je oslijepio 1652. godine, nakon toga je spjevao svoja najveća djela: "Izgubljeni raj", "Vraćeni raj" i "Samson Agonistes".

1793. - Tokom jakobinske diktature u Francuskoj na giljotini je pogubljena Žana Mari Flipon Rolan (Jeanne Marie Phlipon Roland), poznata kao madam Rolan. U vrijeme Francuske revolucije madam Rolan je u svom salonu u Parizu okupljala pisce, ostale umjetnike i političare, na koje je jako utjecala, posebno na žirondince koje je predvodio njen suprug Žan Mari Rolan de la Platijer (Platiere), ministar unutrašnjih poslova Francuske 1792. godine.

1793. - Prvi put za javnost otvoren "Luvr" - dvorac francuskih kraljeva od 1204., koji je, prema odluci francuske vlade iz 1791., pretvoren u muzej.

1887. - Umro Dok Holidej (Doc Holliday), američki kockar, revolveraš i zubar, najpoznatiji kao prijatelj saveznog maršala Vajata Erpa (Wyatt Earp) i učesnik u čuvenom Obračunu kod O. K. Korala.

1895. - Njemački fizičar Vilhelm Konrad Rentgen (Wilhelm Conrad Rontgen) na Univerzitetu u Virtsburgu otkrio je novu vrstu zraka koje prodiru kroz meke dijelove tijela i djeluju na fotografsku ploču. Nazvao ih je "iks zracima", koji su kasnije njemu u čast nazvani Rendgenovi zraci. Za taj izum je 1901. godine dobio Nobelovu nagradu za fiziku.

1900. - Rođena Margaret Mičel (Margaret Mitchell), američka novinarka, autorica popularnog romana "Prohujalo s vihorom" koji je godinama bio bestseler i prema kojem je snimljen istoimeni kultni holivudski film.

1922. - Južnoafrički hirurg Kristijan Barnard (Christian), koji je 1967. obavio prvo uspješno presađivanje ljudskog srca, rođen je na današnji dan. 

Alen Delon. Pcnen.com

Rođen Alen Delon, zvijezda francuskog i svjetskog glumišta

1935. - Rođen Alen Delon (Alain), zvijezda francuskog i svjetskog glumišta. Već na samom početku filmske karijere pokazao se kao jedan od najatraktivnijih i najambicioznijih francuskih glumaca. Prvu zapaženiju ulogu ostvario je u kriminalističkom filmu „U zenitu sunca“, a svjetsku slavu stekao je 1960. ulogom u filmu „Rocco i njegova braća“. Preminuo je 18. avgusta 2024. godine.

1937. - Dragoslav Šekularac, slavni srbijanski i jugoslavenski fudbaler, istaknuti igrač FK Crvena zvezda, rođen je na današnji dan. Odigrao je 41 utakmicu i postigao šest pogodaka za reprezentaciju SFR Jugoslavije. Preminuo je u Beogradu, 5. januara 2019. godine.

1938. - Rođen Milan Minja Subota, dipl. inž. elektrotehnike, srbijanski i regionalni kompozitor, muzičar, zabavljač i fotograf. Bio je autor i voditelj dugotrajne dječije muzičke emisije „Muzički tobogan“ na RTS-u (ranije TV Novi Sad) i velikog broja drugih serija.

1946. - Stanislav Karasi, legendarni srbijanski i jugoslavenski fudbaler i trener, rođen je na današnji dan. Za reprezentaciju tadašnje Jugoslavije odigrao je 10 utakmica i postigao četiri gola, a slavu je stekao golom u kvalifikacijama protiv Španije kojim je reprezentaciju Jugoslavije odveo na Svjetsko prvenstvo u Zapadnoj Njemačkoj, 1974. godine.

1947. - U Donjem Vakufu rođen Nakib Abdagić Kiban, bosanskohercegovački književnik i glumac. Autor je nekolicine drama od kojih je najznačajnija “Hamza Pogorelac”, ratna drama izvedena 400 puta. Objavljivao je svoje radove u časopisima poput “Ježa”, “Oslobođenja” i dr. Neke od svojih radova (pjesme, priče, epigrame, karikature) sabrao je u knjizi "Veži ata đe ti aga kaže". U vrijeme agresije na Bosnu i Hercegovinu (1992. - 1995.), tokom 1993. godine, Nakib i njegov prijatelj i saborac Ibrahim Ćustić Ibrica s dramom “Hamza Pogorelac” obišli su mnoge bosanskohercegovačke gradove, među kojima i opkoljeno Sarajevo. Poslije rata, zajedno s Almom i Harisom Abdagićem, dugo godina je izvodio svoj autorski satirični kabare “Balwan City”. Najzapaženije uloge odigrao je u filmovima „Remake“ i „Iza granice“ te TV serijama „Viza za budućnost“ i „Crna hronika“. Preminuo je 3. maja 2008., u 61. godini života.

1960. - Džon F. Kenedi (John F. Kennedy), kandidat Demokratske stranke, pobijedio Ričarda Niksona (Richard Nixon) na predsjedničkim izborima u SAD, postavši, u 43. godini, najmlađi čovjek koji je ikada izabran na tu funkciju. 

Zehnija Bulić. Sandzacke.rs

Rođen književnik Zehnija Bulić

1970. - U Paljevu kod Tutina rođen književnik Zehnija Bulić. Profesor je književnosti i jezika u Novom Pazaru te sekretar književnog časopisa SENT. Jedan je od prvoboraca za afirmiranje bosanskog jezika u Sandžaku.

1997. - U Kini zatvoren najveći rukavac rijeke Jangcekjang, čime je otpočeta gradnja hidroelektrane "Tri klisure", najveće električne centrale na Planeti.

1999. - U 101. godini umro slovenski i jugoslavenski gimnastičar Leon Štukelj, najstariji olimpijski šampion i prvi olimpijski pobjednik s prostora SFR Jugoslavije. Osvojio je šest olimpijskih medalja, među kojima tri zlatne, dvije u Parizu 1924. i jednu u Amsterdamu 1928. godine.

2001. - Umrla Radmila Savićević, srbijanska i jugoslavenska pozorišna, filmska i televizijska glumica. Bila je prvakinja Beogradskog dramskog pozorišta, ali je nastupala i u pozorištima u Kruševcu i Nišu. Ostvarila je briljantne uloge u predstavama „Zona Zamfirova“, „Ivkova slava“, „Gospođa ministarka“, „Inspektorove spletke“, „Sabirni centar“ i „Poltron“. Televiziskoj publici ostat će upamćena po ulogama u tv serijama: “Kamiondžije”, “Pozorište u kući”, “Babino unuče”, “Vruć vetar”, “Bolji život” i “Srećni ljudi”.

2010. – Vijeće ministara Evropske unije ukinulo vize Bosni i Hercegovini i Albaniji.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.