Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Deklaraciju o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničkoj budućnosti srpskog naroda.
Deklaracija je usvojena sa 62 za i tri protiv.
Uz Deklaraciju, usvojeni su i Zaključci koje su usaglasili klubovi poslanika. Zaključci su usvojeni sa 62 glsa za, dva protiv i jednim suzdržanim poslanikom.
Dokument koji je usvojen u NSRS, a pripremljena na ranije održanom svesrpskom saboru prenosimo u cijelosti:
- Svesrpski sabor čine predstavnici Srba izabrani u zakonodavne i izvršne organe vlasti, članovi akademija nauka i umjetnosti, članovi Sabora Srpske pravoslavne crkve i drugi predstavnici srpskog naroda pozvani od organizatora Svesrpskog sabora.
- Svesrpski sabor konstituiše Nacionalni savjet srpskog naroda, koji je zadužen za koordinaciju, praćenje i izvršavanje akata Svesrpskog sabora, kao i sopstvenih akata.
- Nacionalni savjet srpskog naroda čine: predsjednici Republike Srbije i Republike Srpske, predsjednici narodnih skupština, predsjednici vlada Republike Srbije i Republike Srpske, ministar spoljnih poslova Republike Srbije, predsjednici akademija nauka i umjetnosti Republike Srbije i Republike Srpske, predstavnik Senata Republike Srpske i predsjednik Matice srpske. Svesrpski sabor konsenzusom u sastav Nacionalnog savjeta srpskog naroda imenuje i predstavnike srpskog naroda iz Crne Gore, Federacije BiH, Sjeverne Makedonije, Hrvatske, Slovenije, predstavnike srpskog naroda iz Evrope, Afrike, Azije, Sjeverne i Јužne Amerike, Australije te istaknute naučnike, umjetnike, preduzetnike, sportiste i nacionalne radnike.
- Svesrpski sabor konstatuje da srpski narod predstavlja jedinstvenu cjelinu. Srpski narod je kroz historiju imao više država sa različitim nazivima te polaže pravo da baštini svoju bogatu tradiciju.
- Svesrpski sabor utvrđuje da je naziv naroda jedan i da ga je nemoguće mijenjati. Odbacuju se razni nametani prefiksi koji su dodavani ispred imenice Srbi. Pripadnici srpskog naroda imaju pravo da se nazivaju Srbima, ma gdje trenutno živjeli.
- Svesrpski sabor konstatuje neophodnost srpskog nacionalnog okupljanja, te odlučuje da je potrebno redovno održavati Svesrpski sabor, i to svake dvije godine na kojem bi se razmatrala najvažnija nacionalna pitanja ujedinjeno uz učešće predstavnika Republike Srbije i Republike Srpske, kao i drugih predstavnika srpskog naroda iz regiona i svijeta.
- Svesrpski sabor očekuje punu realizaciju procesa nacionalnog pomirenja i prevazilaženja istorijskih podjela unutar srpskog naroda.
- Svesrpski sabor preporučuje institucijama Republike Srbije i Republike Srpske da djeluju jedinstveno i koordinisano i da ulože napore kako bi se zaustavila asimilacija Srba u državama regiona, ali i širom svijeta. Republika Srbija i Republika Srpska treba da održe vezu sa pripadnicima srpskog naroda razvijanjem ličnih, kulturnih, naučnih, sportskih i svih drugih vrsta veza i odnosa.
- Svesrpski sabor, poštujući sve vjeroispovijesti i podržavajući slobodu vjeroispovijesti i prepoznajući nezamjenjiv značaj pripadnika srpskog naroda drugih vjeroispovijesti, odaje posebnu zahvalnost Srpskoj pravoslavnoj crkvi koja pod svojim okriljem ujedinjuje najveći dio srpskog naroda. Srpska pravoslavna crkva je sačuvala srpski narod u najtežim vremenima i u biološkom, ali i u kulturnom i obrazovnom smislu.
- Svesrpski sabor prepoznaje Srpsku pravoslavnu crkvu kao jednog od stubova nacionalnog, kulturnog i duhovnog identiteta srpskog naroda, te poziva na bližu saradnju crkvenih i državnih organa u ključnim pitanjima kao što je očuvanje tradicionalnih hrišćanskih vrijednosti i svetinje braka i porodice. Svesrpski sabor podržava i ulogu Srpske pravoslavne crkve u obrazovanju mladih posredstvom pedagoško-obrazovnih djelatnosti.
- Svesrpski sabor konstatuje da je Kosovo i Metohija neotuđivi dio Republike Srbije, jedna od odrednica nacionalnog identiteta Srba, predstavlja temelj duhovnosti srpskog naroda i ugaoni kamen srpskog zavjetnog i svetosavskog puta. Svesrpski sabor insistira na korišćenju punog naziva južne srpske pokrajine – Kosovo i Metohija, što albanski secesionisti izbjegavaju.
- Svesrpski sabor podržava napore Republike Srbije u očuvanju teritorijalnog integriteta i suvereniteta, garantovanih međunarodnim pravom i Rezolucijom 1244 i drugim rezolucijama Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija, kao i pravo i dužnost Republike Srbije da se posveti opstanku srpskog naroda na Kosovu i Metohiji. Svesrpski sabor traži i smatra da svim raspoloživim pravnim, političkim, ekonomskim i drugim sredstvima moraju biti zaštićeni Srbi na Kosovu i Metohiji, kao i svi drugi Republici Srbiji lojalni građani, manastiri, crkve, srednjovjekovna utvrđenja, privatna imovina, groblja i drugi ugroženi objekti.
- Svesrpski sabor osuđuje namjerno stvaranje nepodnošljivih uslova za život Srba i progon koji nad njima sprovode privremene institucije samouprave u Prištini. Ta kontinuirana, dobro isplanirana i sveobuhvatna represija albanskih secesionista prema srpskom stanovništvu na Kosovu i Metohiji je tokom proteklih godina rezultirala ubrzanim odlaskom Srba iz Pokrajine, kao i drastičnim pogoršanjem položaja onog dijela srpskog naroda koji je, uprkos brutalnom etnički motivisanom teroru, ostao da živi na svojim ognjištima. Svesrpski sabor očekuje od Republike Srbije da nastavi da štiti prava i živote svojih građana na Kosovu i Metohiji, koristeći sve mehanizme zaštite predviđene unutrašnjim i međunarodnim pravom.
- Svesrpski sabor insistira na izvršenju Rezolucije Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija 1244 u svim njeni aspektima i smatra da su provođenje Briselskog sporazuma, formiranje Zajednice srpskih opština i stalni dijalog jedini održivi put za rješavanje problema.
- Svesrpski sabor izražava pijetet prema svim žrtvama stradalim tokom rata u BiH, kao i svim žrtvama postradalim u ratovima na prostoru bivše Јugoslavije.
- Svesrpski sabor ne podržava rezoluciju o Srebrenici za koju su glasale 84 države u Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija, dok je 109 država bilo protiv, uzdržano ili nije glasalo. Pomenutom rezolucijom izvršen je pokušaj kolektivnog okrivljavanja cijelog srpskog naroda, koji je neprihvatljiv i ne može biti sproveden u djelo.
- Svesrpski sabor pozdravlja napore rukovodstva Republike Srbije i Republike Srpske da doprinesu rasvjetljavanju istorijskih činjenica u vezi sa događajima devedesetih godina, a posebno kada je riječ o događajima u Srebrenici i okolini od 1992. do 1995. godine.
- Svesrpski sabor konstatuje da je Opšti okvirni sporazum za mir u BiH - Dejtonski mirovni sporazum trajno i bitno narušen uprkos težnjama Republike Srpske i srpskog konstitutivnog naroda, koji su se borili za očuvanje dejtonskog ustavnog okvira u BiH, te poziva sve međunarodne aktere da se vrate poštovanju slova Dejtonskog mirovnog sporazuma.
- Svesrpski sabor konstatuje da bi Republika Srbija, u skladu sa statusom potpisnika Dejtonskog mirovnog sporazuma i sa ovlašćenjima koje je dobila od Republike Srpske Sporazumom od 29. augusta 1995. godine, trebalo da internacionalizuje problem urušavanja Dejtonskog mirovnog sporazuma sa zahtjevom da se isti primjenjuje u obliku u kojem je i potpisan od strane svih.
- Svesrpski sabor naglašava da je Republika Srpska jedinstven i nedjeljiv ustavnopravni subjekt, koji samostalno obavlja svoje ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije u skladu sa Ustavom BiH - Aneksom četiri Dejtonskog mirovnog sporazuma i čija teritorija ne može biti otuđena mimo Ustava i zakona Republike Srpske.
- Svesrpski sabor ističe da BiH nije jedna, niti jedinstvena izborna jedinica za izbor zajedničkih organa. Svesrpski sabor naglašava da BiH isključivo predstavlja tročlano Predsjedništvo na bazi konsenzusa, a ne pojedinci uzurpirajući nadležnosti funkcija koje obavljaju.
- Svesrpski sabor prihvata i podržava pravni poredak uspostavljen Dejtonskim mirovnim sporazumom, a koji predviđa mehanizme zaštite entiteta i konstitutivnih naroda primjenom instituta entitetskog glasanja u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine na nivou BiH, instituta zaštite vitalnih nacionalnih interesa u Domu naroda Parlamentarne skupštine na nivou BiH i instituta zaštite vitalnog entitetskog interesa u Predsjedništvu BiH.
- Svesrpski sabor konstatuje da je Republika Srpska zadovoljna visokim stepenom autonomije definisanim Dejtonskim mirovnim sporazumom, stoga insistiramo na suštinskom i formalnom provođenju Dejtonskog mirovnog sporazuma, kao međunarodnog ugovora koji se ne može jednostrano ili putem intervencionizma mijenjati. Svesrpski sabor smatra da Republika Srpska može u mjeri u kojoj ocijeni kao cjelishodno da aktivira sve nadležnosti koje su prema Dejtonskom mirovnom sporazumu predviđene kao nadležnosti entiteta.
- Svesrpski sabor osuđuje svako nepoštovanje i kršenje Dejtonskog mirovnog sporazuma i demokratskih procedura u BiH, nametanje zakona, preglasavanje konstitutivnih naroda, prenos nadležnosti sa entitetskog nivoa na centralni nivo, kršenje ljudskih prava i sloboda, te garantovanih prava srpskog konstitutivnog naroda na slobodno i samostalno odlučivanje i djelovanje unutar dejtonske BiH.
- Svesrpski sabor smatra neprimjerenim postavljanje visokog predstavnika u BiH suprotno Aneksu 10 Dejtonskog mirovnog sporazuma, kojim je propisano da je za imenovanje visokog predstavnika potrebna saglasnost strana ugovornica, kao i odgovarajuća rezolucija Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija.
- Svesrpski sabor konstatuje da srpski narod, Republika Srbija i Republika Srpska treba da ujedinjeno očuvaju istorijska prijateljstva sa dokazanim prijateljima, ali i da grade nova savezništva.
- Svesrpski sabor smatra da Republika Srbija i Republika Srpska, u skladu sa Dejtonskim mirovnim sporazumom, uzimajući u obzir geopolitički položaj, ekonomske odnose i političke procese, integraciju prema Evropskoj uniji posmatraju kao strateški cilj, koji treba da se realizuje kroz partnerski politički i ekonomski okvir uz puno uvažavanje nacionalnih interesa.
- Svesrpski sabor podržava politiku vojne neutralnosti Republike Srbije u odnosu na sve postojeće vojne saveze, a sa takvim političkim opredjeljenjem potpuno je saglasna Republika Srpska, koja će se boriti za očuvanje vojne neutralnosti u BiH. Svesrpski sabor podržava saradnju bezbjednosnog sistema Republike Srbije i Republike Srpske u smislu zakonodavstva, razmjene informacija, zajedničkih obuka i vježbi, a s ciljem postizanja i očuvanja mira i stabilnosti.
- Svesrpski sabor pozdravlja odluku Republike Srbije i Republike Srpske da ujedinjeno obilježavaju 15. septembar kao Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave u znak sjećanja na proboj Solunskog fronta u Prvom svjetskom ratu, kao i da je Sretenje, 15. februar, Dan državnosti Republike Srbije i Dan državnosti Republike Srpske koji treba ujedinjeno i zajednički proslavljati. Svesrpski sabor očekuje da Republika Srpska nastavi da obeležava 9. januar kao Dan nastanka Republike Srpske i krsnu slavu.
- Svesrpski sabor potvrđuje da je himna "Bože pravde" svesrpska himna, a da je dvoglavi orao Nemanjića nacionalni svesrpski grb.
- Svesrpski sabor naglašava ujedinjujući značaj srpskog jezika i ćiriličkog pisma kao stubova srpske kulture i nauke, ali i nacionalnog identiteta. Svesrpski sabor, s ciljem očuvanja i njegovanja srpske kulture i srpskog nacionalnog identiteta potvrđuje: prava na upotrebu srpskog jezika /oba izgovora – ekavskog i ijekavskog, te iste srpske standardizacije/ i ćirilice kao njegovog matičnog pisma, prava na izražavanje, izučavanje i razvoj srpske kulture, prava na izučavanje nacionalne istorije i njegovanje herojske, pravdoljubive i slobodarske tradicije srpskog naroda, prava na izučavanje nacionalne geografije, prava na očuvanje i zaštitu kulturno–istorijskog naslijeđa srpskog naroda na njegovom kulturnom prostoru, prava na izučavanje običaja, folklora, književnosti, umjetnosti i komunikacione kulture srpskog naroda, prava na informisanje na srpskom jeziku, prava na upotrebu srpskih nacionalnih simbola i njihovo isticanje na javnim mjestima, prava na obilježavanje srpskih nacionalnih praznika i drugih prava koja utiču ili bi mogla uticati na očuvanje i njegovanje srpske kulture i srpskog nacionalnog identiteta, ne odričući se srpskih latiničnih spomenika kulture.
- Svesrpski sabor predlaže mjere s ciljem očuvanja i njegovanja srpske kulture i srpskog nacionalnog identiteta: organizovanje i sprovođenje jedinstvenih, posebno standardizovanih programa učenja srpskog jezika, ćiriličkog pisma, srpske književnosti, kulture i istorije; podrška osnivanju, izgradnji, obnovi i održavanju predškolskih, školskih, srednjoškolskih ustanova i ustanova kulture, kao i osnivanju ili obnovi izučavanja srbistike na visokoškolskim ustanovama, u saradnji sa domicilnim državama; podrška radu kulturno-umjetničkih društava; podrška radu pisanih i elektronskih medija na srpskom jeziku; pomoć u održavanju postojećih i osnivanju novih odjeljenja i škola u okviru Srpske pravoslavne crkve, gdje bi se uz već postojeću vjersku nastavu, sprovodio jedinstveni posebno standardizovan program učenja srpskog jezika, ćiriličkog pisma, srpske kulture i istorije; stipendiranje nadarenih učenika i studenata; organizovanje omladinskih, đačkih i studentskih kampova, kao i sezonskih škola i različitih kulturnih manifestacija; i druge mjere koje doprinose očuvanju nacionalnog, kulturnog, jezičkog i duhovnog identiteta i spriječavanju asimilacije srpskog naroda.
- Svesrpski sabor traži od Republike Srbije i Republike Srpske da ujedinjeno njeguju istorijsko pamćenje i čuvaju uspomenu na srpske žrtve pale za slobodu u svim ratovima. Posebno je važno ujedinjeno i jedinstveno obilježavati i sjećati se žrtava palih u Prvom svjetskom ratu, žrtava genocida koji je izvršen nad Srbima u Drugom svjetskom ratu i žrtava u ratovima devedesetih godina prošlog vijeka.
- Svesrpski sabor preporučuje dodatno internacionalizovanje teme stradanja Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Potrebno je svijetu predstaviti enormno stradanje i genocid koji je izvršen nad Srbima u sistemu logora NDH, sa posebnim naglaskom na stradanje djece u posebnim i u svijetu jedinstvenim logorima smrti za djecu Јastrebarsko, Sisak, Đakovo i Stara Gradiška. Logori i masovna stratišta i gubilišta Јasenovac, Donja Gradina, Sajmište, Banjica, Sremska Mitrovica, Kragujevac, Gospić, Јadovno, Pag, Јablanac, Mlaka, Slana, Zenica, Sarajevo, Vlasenica, Višegrad, Paklenica, Prebilovci, nebrojene jame u hercegovačkom i dinarskom kršu, kozaračka i druga srpska sela širom današnje Republike Srpske, Republike Srbije, Federacije BiH i Hrvatske bila su samo neka od mjesta u kojima su vršeni svirepi zločini i masovna ubistva srpskog naroda.
- Svesrpski sabor pozdravlja ujedinjenu namjeru Republike Srbije i Republike Srpske da zajednički izgrade monumentalna spomen zdanja posvećena očuvanju istine o stradanju Srba u Drugom svjetskom ratu u Donjoj Gradini, Republika Srpska, i Beogradu, Republika Srbija. Dva monumentalna spomen-kompleksa u Donjoj Gradini i Beogradu treba da svjedoče o veličini žrtve slobodarskog srpskog naroda podnesene u borbi protiv fašizma, nacizma i ustaštva. Svesrpski sabor smatra da ovi spomen-kompleksi treba da postanu mjesta hodočašća i da se uvrste u plan đačkih i studentskih ekskurzija škola i fakulteta Republike Srbije i Republike Srpske.
- Svesrpski sabor preporučuje Republici Srbiji i Republici Srpskoj da kontinuirano i zajednički pomažu srpski narod u regionu i dijaspori. Svesrpski sabor smatra da srpski narod u Crnoj Gori mora biti uvažen u skladu sa vjekovnim prisustvom u Crnoj Gori i sadašnjim značajnim učešćem u ukupnom broju stanovnika.
- Svesrpski sabor preporučuje Republici Srbiji i Republici Srpskoj da zaštite kulturno nasljeđe srpskog naroda koje je ugroženo izvan teritorija Republike Srbije i Republike Srpske. Svesrpski sabor preporučuje i nesebično pomaganje srpskih manastira i crkava u Dalmaciji, Lici, Slavoniji i u drugim mjestima, kao i u Federaciji BiH i Crnoj Gori. Svesrpski sabor zahtijeva od državnih organa srpskog naroda da posebno stimulišu naučno-istraživački rad i kulturno-umjetničko stvaralaštvo po ovom pitanju.
- Svesrpski sabor zahtijeva i dodatnu materijalnu i svaku drugu vrstu podrške Srbima povratnicima koji su se nakon ratnih dešavanja vratili na svoja ognjišta u Federaciju BiH. Srbi su i dalje vlasnici velikih zemljišnih prostranstava u Federaciji BiH, te se moraju ekonomski osnažiti kako bi sačuvali porodičnu imovinu.
- Svesrpski sabor naglašava potrebu za formiranjem seta usaglašenih zakonskih rješenja i podsticajnih mjera s ciljem povećanja nataliteta, kako bi se obezbijedio demografski rast. Svesrpski sabor očekuje od državnih organa Srbije i Srpske da osnuju Fond "Djeca nam se rađala", a s ciljem formiranja i provođenja pronatalitetnih mjera.
- Svesrpski sabor ističe porodične i tradicionalne vrijednosti kao temeljne vrijednosti srpskog društva. Svesrpski sabor apeluje na Republiku Srbiju i Republiku Srpsku da u skladu sa državnim mehanizmima ujedinjeno i ključno utiču na očuvanje vrednosti i značaja porodice.
- Svesrpski sabor preporučuje harmonizaciju nastavnih planova i programa u osnovnom, srednjem i visokom obrazovanju u Republici Srbiji i Republici Srpskoj. Svesrpski sabor podržava i uvođenje redovnih đačkih i studentskih ekskurzija i to na način da đaci i studenti iz Republike Srbije posjećuju prirodne ljepote i kulturno-istorijske spomenike u Republici Srpskoj, i obrnuto.
- Svesrpski sabor preporučuje dodatno ekonomsko zbližavanje Republike Srbije i Republike Srpske i povećanje robne razmjene, od čega će konačnu korist imati građani Republike Srbije i Republike Srpske.
- Svesrpski sabor predlaže sačinjavanje usaglašenog plana poljoprivredne proizvodnje Republike Srbije i Republike Srpske.
- Svesrpski sabor pozdravlja napore Republike Srbije koja je tokom proteklih godina finansirala veliki broj infrastrukturnih projekata u Republici Srpskoj i u opštinama Federacije BiH u kojima Srbi čine većinu ili značajan dio stanovništva.
- Svesrpski sabor podstiče Republiku Srbiju i Republiku Srpsku da dalje razvijaju zajednički ekonomski, kulturni, socijalni, sportski i duhovni prostor.
- Svesrpski sabor preporučuje Republici Srbiji i Republici Srpskoj objedinjavanje ponuda, usluga, investicija i resursa u oblastima energetike, rudarstva, turizma, poljoprivrede, bankarstva, finansija i platnog sistema, zdravstva, obrazovanja, saobraćaja i veza i drugim oblastima od nacionalnog značaja radi zajedničkog nastupanja na domaćim i stranim tržištima.
- Svesrpski sabor predlaže sačinjavanje zajedničkog i ujedinjenog plana infrastrukturnih projekata Republike Srbije i Republike Srpske kojim će se detaljno urediti i planirati potencijalno važni projekti. Svesrpski sabor pozdravlja zajedničke aktivnosti Republike Srbije i Republike Srpske na izgradnji auto-puta Banjaluka – Beograd, na izgradnji gasovoda kroz Republiku Srpsku, aerodroma u Trebinju, kao i na izgradnji zajedničkih hidroelektrana. Naravno, ekonomska saradnja je vezana za širi region i smatramo je neophodnom za uspostavljanje bliskih ekonomskih veza sa svim zemljama i entitetima na zapadnom Balkanu kroz Berlinski proces, Otvoreni Balkan i kroz proces evropskih integracija.
- Svesrpski sabor traži zajednički rad s ciljnjm unapređenog koordinisanog nastupa, okupljanju i angažovanju srpske dijaspore u svijetu. Zajednički rad na poboljšanju imidža, lobiranje i širenje istine o srpskom narodu širom svijeta.
- Svesrpski sabor smatra da državni organi srpskog naroda treba da ponude narodima u okruženju sporazum o istorijskom pomirenju, trajnom miru i razvoju.
