Danas se u manjem bh. entitetu obilježava neustavni dan RS, a u večernjim satima u Banjoj Luci organiziran je svečani defile.
Osim bh. i regionalnih medija, ovom temom bave se i svjetski mediji. Tako je "France 24", jedan od najpopularnijih francuskih portala, objavio je tekst s naslovom: "U 'Srpskoj Republici' unutar Bosne “državni praznik” sa mirisom secesionizma".
- Više od trideset godina nakon proglašenja njihove "republike", bosanski Srbi u utorak slave svoj "dan državnosti", komemoraciju koju ostatak zemlje, Brisel i Vašington, smatraju nezakonitom. Njihov nacionalistički i proruski lider Milorad Dodik odlučio je mađarskog premijera Viktora Orbana odlikovati najvišim priznanjem Republike Srpske. Prošle godine medalju je dobio ruski predsjednik Vladimir Putin - navodi "France 24" u uvodnom dijelu teksta.
Kontroverzna proslava
Potom je naglašeno da je to kontroverzna proslava koja dovodi do obnavljanja tenzija na Balkanu.
- I ove godine Republika Srpska, jedan od dva entiteta koji čine Bosnu i Hercegovinu, sa velikom pompom slavi svoj "dan državnosti" 9. januara. Uprkos negodovanju ostatka zemlje, Vašington i Brisel. Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju (OSCE) smatra proslavu neustavnom i nezakonitom, kao i Sjedinjene Države i Evropska unija.
U ponedjeljak su američki F-16 letjeli iznad Bosne u sklopu bilateralne obuke između američkih specijalnih snaga i bosanske vojske. To je bio način da se "pokaže posvećenost Sjedinjenih Država garantovanju teritorijalnog integriteta Bosne i Hercegovine u suočenju sa (...) secesionističkim aktivnostima" lidera bosanskih Srba, saopćila je Ambasada Amerike na mreži X. Od kraja rata 1995. godine, država je podijeljena na dva entiteta: Republiku Srpsku i Federaciju Bosne. Dvije autonomne regije povezuju slabe centralne institucije - piše "France 24".
Pojasnili su da Bosnu čine tri naroda: muslimani Bošnjaci (50 posto stanovništva), pravoslavni Srbi (30 posto) i Hrvati katolici (15 posto).
- Ustavni sud BiH je 2015. godine presudio da praznik 9. januara diskriminiše Bošnjake i Hrvate. Datum se poklapa s datumom kada je Radovan Karadžić 9. januara 1992. proglasio "Republiku srpskog naroda u Bosni i Hercegovini".
„Proglašenje nezavisnosti imalo je centralnu ulogu u izbijanju rata i raspadu Bosne na etničkim linijama“, objašnjava Florent Marciacq, istraživač saradnik na Ifriju (Francuski institut za međunarodne odnose).
Rat koji je uslijedio nakon proglašenja 9. januara ostavio je više od 100.000 mrtvih i 2 miliona raseljenih, odnosno polovinu bosanskog stanovništva. U martu 2019. godine, bivši lider bosanskih Srba Radovan Karadžić osuđen je po žalbi na doživotni zatvor za genocid i ratne zločine od strane međunarodne pravde u Hagu u Nizozemskoj - navodi "France 24".
Militarizirana policijska parada
- Ne namjeravamo nikoga vrijeđati, to nije hir. Jednostavno imamo pravo da obilježimo dan koji smatramo svojim danom - citirali su izjavu Milorada Dodika, kojeg su okarakterisali kao secesionističkog lidera bosanskih Srba, koju je dao za AFP.
Podsjetili su da je u okviru programa obilježavanja dana RS bio i vratromet u susjednoj Srbiji, u Beogradu.
- Osim toga, među gostima Milorada Dodika su i ministar odbrane Srbije Miloš Vučević i predsjednik Skupštine Srbije Vladimir Orlić. Kao i poglavar Srpske pravoslavne crkve Porfirije.
Za Milorada Dodika, to je pitanje "da danas paradira svojom militariziranom policijom i pošalje poruku koja odjekuje njegovim secesionizmom. To je način da izrazi svoje odbijanje vlasti Sarajeva, glavnog grada zemlje, i teritorijalnog integriteta Bosne “, potvrđuje Florent Marciacq.
- Svake godine paradu obilježava prisustvo sudski osuđenih ratnih zločinaca, ali i predstavnika kineske i ruske ambasade i ekstremno desnih evropskih partija, poput Nacionalnog skupa ili FPÖ austrijskog - nastavio je istraživač za "France 24".
Ovaj medij se osvrnuo i na Dodikovo odlikovanje jednog od svojih saveznika, mađarskog premijera Viktora Orbana, najvišim priznanjem RS.
- Milorad Dodik je na meti američkih i britanskih sankcija zbog povećanih prijetnji secesijom. “Zahvaljujući podršci Viktora Orbana izbjegao je sankcije Evropske unije. Milorad Dodik i Viktor Orban su prijatelji”, podvlači Florent Marciacq. Istraživač evocira “pravu sinergiju između dva čovjeka” kojima su zajednička snažna proruska uvjerenja.
Rusko "zlonamjerno" miješanje u Bosnu
Prošle godine ova medalja časti uručena je ruskom predsjedniku. Milorad Dodik je tada pohvalio "patriotski interes" Vladimira Putina za Republiku Srpsku. „Poznajem Putina i on je veliki državnik“, redovno se prisjeća. Lider bosanskih Srba je 17. juna 2022. godine također otišao u Sankt Peterburg gdje se sastao sa ruskim liderom.
Proslava 9. januara bit će obilježena i prisustvom „Noćnih vukova“, grupe ultranacionalističkih i pro-putinovskih bajkera koji su se zakleli da će štititi Pravoslavnu Crkvu. Milorad Dodik je prošle godine pohvalio njihovu želju da „Republiku Srpsku učine jakom kao Majka Rusija“.
Tokom posjete Sarajevu 20. novembra, generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg izrazio je zabrinutost zbog "secesionističke retorike" i "zlonamjernog" uplitanja Rusije u Bosnu. Entitet bosanskih Srba se također protivi članstvu zemlje u Atlantskom savezu. Baš kao i susjedna Srbija, saveznica Rusije, koja namjerava da izvrši utjecaj u regionu.
Za Florenta Marciacqa, "Moskva ne želi nužno da pokrene novi vojni front na Balkanu, već da stvori nestabilnost dovoljno značajnu da apsorbuje sigurnosne i diplomatske resurse sa Zapada." Region ostaje teren sukoba velikih sila - zaključeno je u tekstu "France 24".
