Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik trudio se da izgleda zadovoljno kada je u ponedjeljak, 21. avgusta, najavio da će Mađarska i Kina nadoknaditi novac za četiri važna projekta čije je finansiranje samo desetak dana ranije obustavila Njemačka, piše Detektor.ba.

Projekte u Republici Srpskoj vrijedne više od stotinu miliona maraka Njemačka je obustavila zbog Dodikove secesionističke politike, navedeno je u obrazloženju ambasade ove zemlje u Bosni i Hercegovini.

Tvrdi da ima rješenje

Nepune dvije sedmice nakon saopštenja, vlasti u Republici Srpskoj tvrde da imaju drugo rješenje za velike infrastrukturne projekte. Nakon povratka iz posjete Mađarskoj, gdje je boravio zajedno sa članicom Predsjedništva Bosne i Hercegovine Željkom Cvijanović, Dodik je najavio mogućnost mađarskih ulaganja.

- Ponosan sam da imamo mogućnost da tu priču guramo dalje. Za ostale projekte razgovaramo sa Kinezima - rekao je Milorad Dodik na konferenciji za medije nakon povratka iz Budimpešte.

Rekao je i da je sa Mađarskom dogovoren aranžman od 118 miliona evra, od čega bi 70 miliona bilo uloženo u neki od projekata poput vjetroparka “Hrgud” kod Berkovića, čiju gradnju je trebalo da finansira njemačka KFV banka.

Državne garancije

Ekonomska analitičarka Svjetlana Cenić kaže da vlast Republike Srpske već izvjesno vrijeme pregovara sa različitim kineskim kompanijama o njihovim investiranjima u Republiku Srpsku. Ona kaže i da to nije jednostavno.

- Kinezi su tražili državne garancije jer je Republika Srpska u deficitu. Kinezi nikada ne daju grantove - kaže ona i dodaje kako ne vjeruje da će uslovi biti povoljni za Republiku Srpsku.

Njemačka Vlada obustavila je započete projekte u Republici Srpskoj, vrijedne više od stotinu miliona evra. U saopštenju Ambasade Njemačke u BiH od 9. avgusta navodi se da je pozadina odluke o obustavljanju “nastavak secesionističke politike Republike Srpske i njenog predsjednika Milorada Dodika”. 

Naveli su da je obustavljanje reakcija na odluke Narodne skupštine Republike Srpske o vraćanju nadležnosti i stvaranju vlastitih institucija.

Dodik je o namjeri Republike Srpske da privoli Kineze da preuzmu njemačke projekte govorio odmah nakon što je njemačka Vlada objavila da odustaje od projekata u Republici Srpskoj.

- Za put koji ide od Doboja do Vukosavlja dobio sam ponudu od kineske kompanije da to napravi putem koncesije. Ne trebaju nam čak ni donacije iz Evrope ako se odluče za to. Dat ćemo im pod koncesiju, oni će to eksploatisati 30 plus 15 godina i nakon toga put predati Republici Srpskoj, a mi nećemo plaćati nikakvo finansiranje. Vjerovatno ćemo se na tu stranu okrenuti - rekao je Dodik prije posjete Budimpešti.

Obustavljeni projekti 

Iz Vlade Republike Srpske su za Detektor potvrdili da su obustavljena četiri projekta, odnosno da je Njemačka pustila da prođe rok za implementaciju – izgradnja vjetroparka “Hrgud” kod Berkovića, vrijednosti 64,2 miliona evra, dvije faze revitalizacije Hidroelektrane “Trebinje 1”, vrijednosti oko deset miliona evra, te prečišćavanje otpadnih voda u Gradišci, vrijednosti 14,3 miliona evra.

U pisanom odgovoru iz Vlade nisu naveli koja zamjenska finansijska sredstva očekuju, ali su naglasili da se radi o značajnim razvojnim projektima od velikog značaja za unapređenje kapaciteta u proizvodnji električne energije i poboljšanje kvaliteta života stanovnika Gradiške.

Za odluku Kine važni su i geopolitički odnosi, tvrdi Cenić.

- Ako će se zamjeriti na drugoj strani i ugroziti neke svoje velike projekte, oni će dobro odmjeriti isplati li im se. Vidjeće da li treba da se zamjeraju Zapadu zbog minornih stvari. Svaki projekat je bitan, ali ipak je ovdje malo tržište. Sa druge strane, treba dobro provjeriti te firme kineske jer među kineskim firmama ima onih koje su na crnim listama, neke i na kineskim crnim listama jer se bave mešetarenjem i prave štetu i kineskim interesima - smatra Cenić.

Sam predsjednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković sastajao se i sa predstavnicima kineskih firmi koje se nalaze pod sankcijama Sjedinjenih Američkih Država i Svjetske banke.

Nerealna projekcija

Analitičar Adnan Huskić ne vjeruje da će Kina, ukoliko joj to bude ponuđeno, bez razmišljanja prihvatiti projekte koje je započela Njemačka.

- Radi se o nerealnoj projekciji, da ne govorim da se ovdje radi o projektima koji su energetskog karaktera, što znači da vi imate, između ostalog, i tehnologije koje se bitno razlikuju između država i ne mislim da je to baš tako kako je to gospodin Dodik predstavio da tu neko spremno čeka -  kaže Huskić.

Naglašava da treba posmatrati razloge zbog kojih bi Kina preuzela projekte.

- Kina će reagovati tu ukoliko ima sopstveni finansijski interes u svemu tome, i onda se mora postaviti pitanje šta se to tačno nudi tim nekim alternativnim izvorima kao što je Kina ili alternativnim partnerima u tim velikim projektima - kaže Huskić.

Kinesko preuzimanje projekata od Njemačke može osim finansijske značiti i političku podršku rukovodstvu Republike Srpske, smatra politička analitičarka Tanja Topić. 

Kineska podrška

Ona kaže da nije tajna da politika Milorada Dodika ima prećutnu podršku Kine, ali sve više i institucionalnu.

- Vidjeli smo to i u Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija kad je Kina stala uz Rusiju i ne priznaje visokog predstavnika u BiH. To jeste politička podrška rukovodstvu Republike Srpske - kaže Topić i podsjeća da je u proljeće ove godine održan i saatanak delegacija Komunističke partije Kine i SNSD-a.

- Tako da se politički uticaj i podrška ostvaruju kroz ekonomski uticaj Kine, koji je izražen u oblastima energetike, saobraćaja, i prisutnost kineskih kompanija. Bez obzira na ideološke pozicije koje je, posebno kod SNSD-a, teško definisati - kaže Topić.

Republika Srpska je do sada sa kineskim državnim kompanijama sarađivala na nekoliko projekata. Do sada je najviše pažnje skrenula izgradnja autoputa Banjaluka – Prijedor, finansiran od kineske kompanije “Shandong“, a gdje je Republika Srpska dala određene garancije u vidu plaćanja godišnje naknade za raspoloživost autoputem u iznosu od 30 miliona godišnje, u narednih 30 godina.

Detalji ugovora su tajni

Detalji iz ugovora ostali su tajni jer ga Vlada odbija objaviti, pravdajući to “željom kineskog investitora” i pored presuda sudova u Banjaluci koji su Vladi sugerisali da detalji iz ugovora sa Kinezima ne mogu biti tajni.

Predsjednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković se u srijedu, 16. avgusta, ponovo sastao sa predstavnicima kineske kompanije “Shandong International”, sa kojima je razgovarao o aktivnostima na izgradnji autoputa Banjaluka – Prijedor. Novinari, kao i prilikom prethodnih sastanaka, nisu imali priliku da postavljaju pitanja jer nakon sastanka nije organizovana konferencija za medije.

Ambasada Kine nije se zvanično oglašavala o preuzimanju četiri projekta koje je obustavila Njemačka.