Zeničko turbe na Musali i mikropodručje oko njega izuzetno je bitna tačka za historiju ovog grada, ali i srednje Bosne, o kojoj se malo zna.
Propovijedali islam
Prema riječima turističkog vodiča Afana Abazovića, turbe se nekad nalazilo na lijevoj strani današnje saobraćajnice s Odmuta ka Babinoj Rijeci, koja je sagrađena 1969. godine, kod skretanja za naselje Ušće.
- Turbe su u drugoj polovini 15. stoljeća podigle Osmanlije četvorici šair-vaiza, putujućih pjesnika, derviša iz Sirije. Oni su u prvoj polovini 15. stoljeća, dakle skoro 30-50 godina prije Osmanlija, došli na ovaj lokalitet i tu propovijedali islam. No, lokalno zeničko stanovništvo ih je ubilo - govori Abazović, koji turiste obavezno dovodi na ovo mjesto.
Dodaje da toponim “musala” govori da se tu nalazio plato za grupno obavljanje namaza pod vedrim nebom. Interesantno je i da se turbe nalazi u neposrednoj blizini Drvene ćuprije preko rijeke Bosne.
- Kad je dr. Ćiro Truhelka otkrio ostatke ranokršćanske bazilike na Bilmišću, kockice su se posložile, dokazavši da je ovaj prostor bio veoma aktivan u skoro svim epohama historije ovog grada. Zaboraviti se ne smije značaj gaza u srednjem vijeku, kad je most značio život jednog naselja na obalama velike rijeke – govori on.
Ističe da su Osmanlije napravile Drvenu ćupriju preko rijeke Bosne upravo na mjestu gdje je najplića te da je zanimljivo da je most sagrađen 20 godina prije grandiozne ćuprije na Drini u Višegradu.
Najstariji nišan
- No, ono što je zanimljivo jeste lokalitet Musale, kao jednog od najstarijih mezarja Zenice, a to nam govori i najstariji nišan, datiran iz 1585. godine. Ono se, vjerovatno, formiralo oko turbeta, a kraj njega je prolazio i stari put za Sarajevo – zaključuje Abazović.
Dva mezara Muhameda
Seida Serdarevića
Uz turbe se nalaze i četiri mezara, a interesantno je i to kako je jedan od njih od Muhameda Seida Serdarevića.
- No, kad idete s Drvene ćuprije prema Bilmišću, s lijeve strane, također, postoji mezar Muhameda Seida Serdarevića, tik uz trotoar. Ostaje misterija kako to, jedna osoba, a dva mezara - govori Abazović.
