Dolazak Austrijske carevine podrazumijevao je i pokretanje velike gradnje. Kroćenjem Miljacke neki su se mostovi iz turskog doba spasili, Careva ćuprija je nestala, a neke drvene ćuprije zamijenili su novi mostovi od metala.
- Za gradnju željeznih mostova Austro-Ugari se nisu ustezali dovesti i najpoznatije graditelje tog doba. Tako je na Skenderiji 1893. godine nastala metalna ćuprija koja je dobila naziv Ajfelov most, mada su je neki i dalje zvali Skenderija ćuprija – govori Mufid Garibija, sarajevski arhitekta i dobar poznavalac historije grada.
Gradnja pruge
Prema predajama starih Sarajlija i nekim historijskim činjenicama, carevina je angažirala čuvenog konstruktora Gustava Ajfela. Ovaj, porijeklom Francuz, kasnije je, nakon gradnje čuvene Ajfelove kule, postao najpoznatiji inžinjer i dizajner metalnih konstrukcija. Živio je 91 godinu, a prije kule, bio je poznat upravo po mostovima širom Evrope.
Tako je Ajfel bio angažiran u Sarajevu i širom Balkana. Poznata je priča o Ajfelovom mostu na Skenderiji, ali se malo zna da se njemu pripisuju još neki mostovi, ali oni nisu bili na Miljacki. Tih mostova više nema, ali ih srednja generacija još pamti.
- Naime, gradnja pruge Sarajevo – Višegrad, najskuplja u cijeloj carevini, zahtijevala je gradnju brojnih tunela i mostova. Tako su u srcu Starog Grada nikla dva elegantna lučna mosta Čobanija i Čolin most, poznatiji po Čolinom potoku. Ajfelovim učenicima i njegovom birou pripisuje se i rešetkasti most na Bistriku do Bistričke stanice sa zapadne strane – pojašnjava Garibija.
Lučna konstrukcija
Čolin željezni most rađen je i pušten u promet 1906., kada je proradila Ćirina pruga. Savršena lučna konstrukcija, rađena u Ajfelovom stilu sa metalnim zakovicama, krasila je padine Trebevića i stari dio Sarajeva. Zbog velikog hendeka na izlazu iz Sarajeva, dodatno je na značaju dobio taj mali potok koji izvire visoko na južnim padinama Trebevića i ubrzano se spušta kao prva lijeva pritoka Miljacke. Pored Čolinog potoka, Sarajevo ima i dva brda na Trebeviću koja se nazivaju Čoline kape. I potok i brda nazive su dobili po staroj porodici Čola, koja je na tom prostoru imala veliko imanje.
Zbog velike brzine kojom se spušta prema Miljacki, Čolin potok često je zadavao probleme Sarajlijama. Zbog toga se potok kanalisao i potpuno pokrio cestom. Danas ovaj potok i ne vidimo, ali je ostala ulica koja nosi naziv po njemu i po porodici Čola, čiji potomci još žive u Sarajevu – navodi Garibija.
Plan iz osamdesetih
Čolin atraktivni i elegantni lučni željezni most ispratio je i posljednjeg Ćiru 31. jula 1978., kada je uskotračna pruga ukinuta. Novi planeri probali su iskoristiti trasu pruge kao zaobilaznicu osamdesetih godina pa su nestala tri elegantna željezna mosta, a zamijenili su ih betonskim konstrukcijama.
