Urednik uglednog časopisa Financial Times, Toni Barber (Tony) u posljednoj analizi dotakao se trenutne političke situacije u BiH.
Njegovu analizu prenosimo u cijelosti.
- Vijeće sigurnosti UN-a prošle sedmice je produžilo za godinu dana mandat EU mirovnih snaga u Bosni i Hercegovini. U toj nesretnoj, podijeljenoj zemlji tenzije su porasle tako brzo da bi jednoglasno glasanje Vijeća moglo izgledati kao dobar primjer saradnje između zapadnih zemalja s jedne strane, a Rusije i Kine s druge.
To nije ništa od toga. To je poraz zapadne diplomatije i još jedan ekser u kovčeg Dejtonskog mirovnog sporazuma kojim je okončan bosanski rat 1992-95, najnasilniji sukob u Evropi od Drugog svjetskog rata. To pokazuje da zapadnim vladama nedostaje politička volja da se zauzmu za svoje vrijednosti i uspostave svoj autoritet čak i u problematičnom dijelu Evrope gdje SAD, EU i NATO generalno drže prednost od sredine 1990-ih.
Bosna i Hercegovina nije jedini primjer. U Gruziji, Moldaviji i Ukrajini, tri zemlje koje se prostiru preko nestabilne granice između zapada i Rusije, SAD i Evropljani teško mogu oblikovati događaje. U stvari, ova trojka predstavlja rasparčane države, čije je pojmovno teritorijalno jedinstvo obesmišljeno otcijepljenim regionima koje podržava Rusija.
Da li je Bosna i Hercegovina, čija su politika i institucije zamrznute duž etničkih linija od 1990-ih, osuđena da ide istim putem? Otvoreni rat je malo vjerovatan. Podmuklije su prijetnje secesijom od bosanskih Srba — koji su, uz Bošnjake i bosanske Hrvate, jedna od tri zajednice u državi.
Glasanje u Vijeću sigurnosti je loš znak jer su se, u zamjenu za ruski i kineski pristanak, zapadne sile složile da iz rezolucije UN-a isključe svako spominjanje Ureda visokog predstavnika u Sarajevu. Ovaj naizgled mali detalj bio je, u stvari, značajno odstupanje od dugogodišnje diplomatske pozicije zapada. To je ustupak za koji bi mogli platiti visoku cijenu.
Ured visokog predstavnika je važan jer je zadužen za poštivanje Dejtonskog sporazuma i zaštitu jedinstva Bosne od ekstremnih nacionalista i secesionista.
Nosilac funkcije, koji je uvijek bio Evropljanin, provodi civilne aspekte mirovnog rješenja. Prvi visoki predstavnici energično su obavljali svoje dužnosti, otpuštajući oko 140 bosanskih zvaničnika, uključujući ministre, sudije, državne službenike i izabrane političare za koje se smatralo da predstavljaju prijetnju Dejtonu.
Ne može a da ne nanese štetu političkom autoritetu visokog predstavnika to što zapadne vlade više ne osjećaju potrebu da insistiraju na spominjanju Ureda u vitalnoj rezoluciji UN-a.
To signalizira secesionistima bosanskih Srba da Zapad gubi interes za rigoroznu primjenu sporazuma iz 1995. godine. Lideri bosanskih Srba, koji su uvijek u potrazi za načinima za uništavanje Dejtona, žele ukidanje Ureda visokog predstavnika. I Rusija želi isto.
Kristijan Šmit (Christian Schmidt), bivši ministar Njemačke vlade, preuzeo je ulogu visokog predstavnika u avgustu. Ali ni bosanski Srbi ni Rusija ne priznaju njegovo imenovanje. U svom prvom izvještaju, Šmit je upozorio da se Bosna i Hercegovina suočava sa "najvećom egzistencijalnom prijetnjom u poslijeratnom periodu" i da su nedavne akcije bosanskih Srba "ravne secesiji bez njenog proglašenja".
Ali nekada snažna odbrana Dejtona od strane Zapada ustupila je mjesto nacionalizmu u Bosni i Hercegovini. Zapadne diplomate se čak poigravaju sa izbornim reformama koje bi konsolidovale moć etnički zasnovanih političkih partija.
Dejton je bio dvosmislena nagodba. Okončao je trogodišnje užasno nasilje i obećao pomirenje. Ali to je također pomoglo učvršćivanju lokalnih političkih elita koje dijele plijen moći po etničkim linijama. Daleko od smirivanja tenzija, saučesništvo zapada u sumornoj politici etničke podjele jednostavno će stvoriti probleme za budućnost - zaključio je Barber u svojoj analizi za Financial Times.
