Poslije oslobođenja Sarajeva, počeo je i njegov rast, koji je ispočetka bio tih i neprimjetan da bi se polako, kako su godine prolazile, naš grad približavao velikim centrima. Uskoro je grupa iskusnih političara i poznatih antifašista u Sarajevu pokrenula veliki industrijski zamah. To se najbolje osjetilo šezdesetih i sedamdesetih godina.
- Počele su nicati poznate firme, koje su bile osovina bosanskog, ali i sarajevskog industrijskog razvoja. Jedna od takvih zasigurno je UNIS - Udružena metalska industrija Sarajevo. Pojavio se 1968. godine i u svom sklopu je imao 88 preduzeća. Interesantno je da skraćeni naziv ovog preduzeća UNIS u prijevodu s francuskog jezika znači ujedinjeni – započeo je priču Mufid Garibija, sarajevski arhitekta i dobar poznavalac historije grada.
Poslovni centar
UNIS je bio jedan od najprepoznatljivijih brendova bivše zemlje, poznat i šire u svijetu, a posebno u zapadnoj Evropi. S nešto manje od 50.000 radnika, obuhvatio je sve grane metalske industrije i, po svojoj snazi, bio je odmah uz “Energoinvest”. Bilježio je godišnje profite koji su prelazili i milijardu američkih dolara, a takva firma zasluživala je i svoj poslovni centar. Marindvor je bio idealno mjesto da se tu, prekoputa Skupštine i Izvršnog vijeća, podignu poslovne zgrade.
- Projekt je povjeren Ivanu Štrausu, nedavno preminulom poznatom sarajevskom arhitekti i akademiku. Ideja je bila da se dignu dvije kule, potpuno iste, povezene dubokim suterenima, visokim prizemljima i zgradama od po 25 spratova. Ne bi to bilo toliko interesantno da dizajn kula nije podsjećao na čuveni Svjetski trgovački centar u Njujorku, samo četiri puta manji. To je, ujedno, bio početak moderne arhitekture u Sarajevu, koja je oslonjena na čuvenog svjetskog arhitektu Mijes van de Rohea, začetnika svjetske moderne arhitekture – otkriva Garibija.
Betonska konstrukcija s betonskom jezgrom rasla je naočigled Sarajlija. No, kao i u svakom poslu, tako su i ovdje nastajali problemi. Kad je objekt podignut, došlo je do dugog zastoja. Nekoliko godina su zgrade stajale izgrađene, a nedovršene.
- Građani su mislili da su finansije u pitanju, ali je pravi razlog zastoja bilo tonjenje zgrada. Tražilo se rješenje kako zaustaviti ovaj proces, a nakon nekog vremena, njemačka firma je posebnom tehnologijom uspjela upumpati beton u tlo do sloja laporca i tako je zgrada stabilizirana. Bila je to neočekivana, ali nužna velika investicija – pojašnjava Garibija.
Staklena fasada
Neboderi su završeni 1986. godine i obavijeni staklenom fasadom. To su bile jedne od prvih zgrada u regiji čija se konstrukcija pokrila modernim staklenim fasadama. Intenzivna plava stakla utapala su se u nebo i “Sarajevski blizanci” postali su jedan od zaštitnih simbola modernog Sarajeva.
Posebno je interesantno što su u gradu vrlo brzo dobili nadimke “Momo i Uzeir” po čuvenoj humorističkoj radioemisiji koja je oslikavala Sarajevo i njegovu multietničnost. Emisija je imala čuvene dijaloge u kojima su bile poznate riječi kad Momo završava sa “svašta”, a Uzeir s “jašta”. Emisija je bila toliko popularna da su Sarajlije s nestrpljenjem čekale nedjelju. Poslije je doživjela i svoje televizijsko izdanje. Tako su Momo i Uzeir dobili i svoje zgrade. A Momo i Uzeir bili su tada izuzetno popularni Rudi Alvađ i Rejhan Demirdžić.
Nije se ostvarila želja Sarajlija
Jedan je detalj poseban - kad se u Sarajevu dešavala Olimpijada, svi su građani voljeli da im grad bude što ljepši i znali su koliko to znači za njegovu popularnost. Velika je želja Sarajlija bila da se ta betonska konstrukcija obavije staklenom fasadom, ali je, nažalost, ostala gola. Srećom, ubrzo nakon Olimpijade, završen je i taj posao.
Tokom ratnih godina, zgrade su granatirane i zapaljene. Razlog je što je voda iz cisterni koje su se nalazile na vrhu zgrade, bila ispražnjena i sistemi za gašenje požara bez toga nisu mogli djelovati. Poslije Dejtonskog mirovnog sporazuma, zgrade su renovirane.
