Mnogo je uzroka nastanka oštećenja sluha, govora i jezika kod djece. Oni mogu djelovati tokom trudnoće, porođaja, neposredno nakon porođaja te u ranom i kasnijem periodu razvoja djeteta.
Također, važan faktor rizika je i porodično naslijeđe, odnnosno genetika. Prema nekim studijama, roditelji (43 posto majke i 78 posto očevi) djece s patologijom sluha, govora i jezika ispoljavali su u djetinjstvu ili odraslom dobu neki od oblika poremećaja verbalne komunikacije.
Najugroženija su djeca s urođenim oštećenjem sluha ili oštećenjima koja nastaju tokom prve godina života, ali i djeca u periodu ranog razvoja govora, odnosno prije usvajanja govorne komunikacije. Oštećenost sluha u ranom uzrastu onemogućava spontani razvoj govora i jezika.
Rizici u trudnoći
Faktori koji se odnose na trudnicu i na plod su: rubeola i druge virusne infekcije majke, upotreba lijekova koji oštećuju uho u trudnoći, hronična i infektivna oboljenja majke i djeteta, neslaganje Rh faktora majke i djeteta, toksoplazmoza i trovanja majke.
Tokom poroda sluh mogu oštetiti gušenje, hipoksično-ishemična stanja, povećan bilirubin u krvi djeteta, ocjena na Appgar testu ispod devet, respiratorni sindrom, prijevremeni porođaj, niska tjelesna težina na rođenju i moždano krvarenje.
Nakon porođaja
Asfikcija novorođenčeta je akutno kliničko stanje s odsutnim ili smanjenim disajnim pokretima, jedva čujnom poremećenom srčanom ritmu, blijedom hladnom kožom bez refleksnog odgovora. Nastaje obično tokom porođaja i posljedica je prekida snabdijevanja fetusa kisikom.
Hipoksično-ishemična stanja novorođenčeta glavni su uzrok neurološkog oštećenja, koje se otkriva tokom razvojnog doba, uz visok rizik za pojavu nerazvijenog govora, deficita sluha i verbalne pažnje. Visoka koncentracija bilirubina u krvi smanjuje iskorištavanje kisika u nervnim ćelijama, što dovodi do oštećenja centralnog nervnog sistema s utjecajem na razvoj govora i jezika.
Kakve posledice po zdravlje će imati, ovisi o koncentraciji bilirubina u krvi ploda, gestacionoj starosti novorođenčeta, kao i dužini perioda tokom kojeg je bilirubin povišen.
Najčešći uzroci
Gubitak sluha i otežan govorni razvoj najčešće uzrokuju česte i neadekvatno liječene upale srednjeg uha, uvećan treći krajnik, visoke temperature (više od 39), česte infekcije respiratornih organa, encefalitis (upala mozga), meningitis (upala moždanih opni), febrilne konvulzije, lijekovi koji oštećuju uho i povrede glave.
Utvrđeno je da se posljedice djelovanja pojedinih rizičnih faktora nastalih na rođenju ili neposredno nakon porođaja ispoljavaju tek u kasnijem uzrastu, počev od perioda progovaranja pa do predškolskog uzrasta ili ranog školskog uzrasta.
Važan je i utjecaj sredine i način na koji ona djeluje na dijete i razvoj njegovog govora od momenta rođenja. Negativan utjecaj okruženja ogleda se u nedovoljnom podsticaju razvoja govora, neadekvatnom govornom uzoru, vremenu koje djeca provode gledajući TV ili se igrajući na kompjuteru, zanemarivanju razgovora s djetetom, čitanja i pričanja priča te uvođenja stranog jezika prije savladavanja maternjeg.
Zato je važno da roditelji na vrijeme prepoznaju sve rizične faktore kojima je izloženo njihovo dijete te da na vrijeme potraže adekvatnu stručnu pomoć, u prvom slučaju pomoć logopeda.
VAŽNO
* Dijete može imati upalu uha koja nije praćena bolom, a koja može biti uzrok teškog oštećenja sluha.
* Obuka roditelja kod stručnjaka za praćenje i ranu stimulaciju razvoja sluha, govora i jezika vrlo je važna.
